اولین گام برای بهره‌مندی از گفتارها و تجارب علامه کرباسچیان استخراج مفاهیم مختلف از میان این منابع است. واحد پژوهش مؤسسه از آغاز سال 1400، با روش تحلیل محتوای کیفی و با استفاده از نرم‌افزارهای معتبر جهانی، اقدام به کدگذاری آثار علامه و روایت‌های دیگران دربارۀ سیره و اقدامات ایشان کرده است.

منظور از کدگذاری یا «نمایه‌سازی» آثار علامه استخراج مفاهیم کلیدی از میان جملات است که زیرساختی برای فعالیت‌های پژوهشی مختلف خواهد بود. این مفاهیم کلیدی در هفت دسته قرار دارند: موضوعات منظومۀ فکری علامه، موضوعات عمومی، افراد و گروه‌ها، مؤسسات، زمان‌ها، مکان‌ها و آثار.

شما می‌توانید با مراجعه به بخش نمایه‌ها، مفاهیم کلیدی (نمایه‌‌های) مختلفی را از میان آثار (مدارک) متعدد جست‌وجو و فیش‌های متصل به هر نمایه را مطالعه کنید.

بسیاری در توصیف علامه کرباسچیان گفته‌اند که او فردی ذوابعاد و حتی جامع اضداد بود. شاید به همین خاطر باشد که افرادی از طیف‌های فکری مختلف و گاه متعارض، خود را وام‌دار افکار او و حتی میراث‌دار فعالیت‌های تربیتی‌اش می‌نامند. گویی باید گفت: «هرکسی از ظن خود شد یار وی!» این برداشت‌های متنوع از گفتار و رفتار علامه بررسی ساده و یک‌جانبۀ زندگی و عملکرد او را غیرممکن می‌کند. به همین دلیل برای بهره‌مندی حقیقی از آموزه‌ها و تجارب او لازم است گفتارها و رفتارهایش را به‌شکل دقیق‌تری بررسی کنیم.

فهم صحیح‌تر گفتارها و رفتارهای یک شخص در گرو اطلاع از زمینه‌های بیرونی و نیز آگاهی از زمینه‌های درونی و ذهنی اوست. « پروژۀ تاریخ شفاهی زندگی و زمانۀ علامه کرباسچیان » می‌تواند وسیله‌ای مناسب باشد برای مطلع‌شدن از زمینه‌های بیرونی گفتارها و رفتارهای علامه کرباسچیان، یعنی اثر وراثت، موقعیت تاریخی و اجتماعی، عرف و فرهنگ زمانه، نحوۀ‌ تربیت، اساتید و... بر این شخصیت. اما برای فهم زمینه‌های درونی لازم است عناصر فکری ایشان شناسایی، ربط این عناصر با یکدیگر معلوم و وزن هریک از آن‌ها مشخص شود. در اینجا مجموعۀ عناصر فکری‌ای را که روابط میان آن‌ها و وزن هریک مشخص شده «منظومۀ فکری» نامیده‌ایم.

واحد پژوهش مؤسسۀ فرهنگی علامه کرباسچیان با کمک برخی از شاگردان آن استاد فقید و نیز برخی متخصصان حوزۀ فلسفۀ تعلیم‌وتربیت، تلاش‌هایی را در جهت ترسیم منظومۀ فکری آن دانشمند انسان‌ساز آغاز کرده است. واضح است که نیل به منظومۀ فکری کسی که عمدۀ تلاش‌هایش به‌صورت عملی بوده، کاری بس پیچیده و پرمخاطره است، و می‌دانیم که علامه کرباسچیان نه در قامت یک فیلسوف و نظریه‌پرداز، بلکه به‌شکل یک مربی و اصلاحگر، به فعالیت‌های عملیِ فرهنگی و تربیتی پرداخته. بااین‌همه امیدواریم بتوانیم با رسیدن به نگاشت‌های مختلفی از منظومۀ فکری مرحوم علامه و فراهم‌آوردن امکان گفت‌وگو دربارۀ آن‌ها، به‌تدریج به نگاشتی جامع و کامل نزدیک شویم تا ازطریق آن، به فهم جامع‌تری از گفتارها و رفتارهای وی دست یابیم.

پروژۀ منظومۀ فکری به‌سبب پیچیدگی‌هایش هنوز در مرحلۀ تکمیل است و خروجی قابل‌ارائه‌ای از آن در دست نیست. درعین‌حال، مشارکت عزیزانی که محضر علامه را درک کرده‌اند یا پژوهشگرانی که در آثار وی غور کرده‌اند می‌تواند ما را در تکمیل این پروژه یاری کند.

گفته شد که آموزه‌ها و تجارب علامه و یارانش گنجینه‌ای از داده‌های خام برای پژوهش‌های مختلف محسوب می‌شود. همچنین گفته شد که مؤسسۀ فرهنگی علامه کرباسچیان خود را موظف می‌داند برای استخراج دانش از این داده‌های خام زمینه‌سازی کند و بستر تجمیع این دانش را نیز فراهم سازد.

دانش‌نامه بستری برای تجمیع اطلاعات گردآوری‌شده و دانش تولیدشده، با استفاده از گنجینۀ آثار و تجارب مرحوم علامه و یارانش، در عرصه‌ها و موضوعات مختلف است. این دانش‌نامه در مرحلۀ آغازین مجموعه‌ای از یادداشت‌ها، پرونده‌ها و مقاله‌هاست که توسط افراد مختلف نوشته می‌شود و هدف آن تجمیع موضوعیِ اطلاعات پراکنده‌ای است که در بین سخنرانی‌ها، نامه‌ها،‌ خاطره‌ها، رسانه‌ها و دیگر منابعِ برجای‌مانده از علامه و یارانش یا دربارۀ آن‌ها وجود دارد.

در دانش‌نامه می‌توانید پرونده‌های تاریخی، شخصیت‌محور، موضوعی و ترویجی را بخوانید و مطالبی مانند آن را ازطریق ثبت پیام با موضوع «ارسال مقاله و یادداشت» برای ما ارسال کنید.

مؤسسۀ فرهنگی علامه کرباسچیان خود را موظف می‌داند که علاوه‌بر فراهم‌آوردن زیرساخت‌هایی مانند سامانۀ نمایه‌سازی، منظومۀ فکری و دانش‌نامۀ جمعی، از پژوهشگران جهت شناخت و ترسیم مکتب تربیتی علامه کرباسچیان دعوت کند.

در این راستا، براساس منشور پژوهش آکادمیک مؤسسه، پژوهش‌ها باید توسط پژوهشگران عرصه‌های مرتبط انجام گیرد و مؤسسه باید بتواند اهداف پژوهشی موردنیاز برای تکمیل و ترسیم مکتب تربیتی علامه کرباسچیان را با نیازهای پژوهشی واقعی پژوهشگران و مراکز علمی هم‌سو کند. به‌این‌معنا مؤسسه خود را یک هستۀ‌ پژوهشی تعریف می‌کند که به همکاری با مراکز علمی ازطرفی، و پژوهشگران (معلمان، دانشجویان و طلاب) ازطرف‌دیگر می‌پردازد و از پژوهش‌های منطبق با نیازهای آنان‌ حمایت می‌کند.

ما در این مسیر، ‌گام‌های آغازین را برمی‌داریم و امیدواریم در آیندۀ نزدیک بتوانیم با کمک شما جویندگان دانش بومی تعلیم‌وتربیت، به‌شکلی مؤثرتر در حل مسائل تربیتی کشور عزیزمان ایران، جهان اسلام و جامعۀ‌ جهانی ایفای نقش کنیم.

در این بخش، برخی از پایان‌نامه‌های مرتبط با مکتب تربیتی علامه کرباسچیان را مشاهده می‌کنید. جهت ارسال پژوهش‌های انجام‌شدۀ خود یا مشورت دربارۀ طرح‌های پژوهشی آینده‌تان، برای ما پیامی با موضوع «همکاری‌های پژوهشی» بگذارید.