سخنرانی شماره 60 برای معلمان (روح بزرگ)

خلاصۀ مصاحبۀ آقای سید محمد­حسین میرهادی فارغ التحصیل دورۀ 14 علوی

مصاحبه با آقای سید محمد­حسین میرهادی

خلاصۀ مصاحبۀ آقای محمد‌علی ورشوچیان فارغ التحصیل دورۀ ۱۷ علوی (1401/4/6)

مصاحبه با آقای محمد‌علی ورشوچیان

حجت‌الاسلام احمد نیلی، فارغ‌التحصیل دورۀ ۱۶ علوی (۸دی۹۷)

مصاحبه با حجت‌الاسلام احمد نیلی

بسم&zwnj;الله&zwnj;الرحمن&zwnj;الرحیم
خلاصۀ مصاحبۀ آقای مجتبی میرمهدی همکار دبستان نیکان(27/8/1400)
سال 1327 در شمیران متولد شدم. تا کلاس سوم در دبستان احمدی تجریش درس خواندم. وقتی به رستم&zwnj;آباد آمدیم، در مدرسۀ قائمیه از مدارس جامعۀ تعلیمات اسلامی دورۀ دبستان را طی کردم. بعد دبیرستان دولتی بهرام ادامۀ تحصیل دادم و چون به مسائل انسانی علاقمند بودم، سیکل دوم رشتۀ علوم انسانی را انتخاب کردم. معلم ریاضی ما می&zwnj;گفت: میرمهدی، تو هندسه 5/19 شدی برو رشتۀ ریاضی! گفتم: نه، من به رشتۀ ادبی علاقمندم و خوشحالم از اینکه این انتخاب را کردم چون ناچار بودیم عربی و فلسفه بیشتر بخوانیم. به لحاظ شغل، دوست داشتم وکیل باشم. بالاخره دیپلم گرفتم و کنکور دادم و رشتۀ ادبیات قبول شدم. ولی نرفتم، گفتم: می&zwnj;خوانم تا رشتۀ حقوق قبول شوم. سال بعد کنکور دادم و جزء نفرات اول رشتۀ حقوق پذیرفته شدم. بعد از این که از دانشگاه تهران فارغ&zwnj;التحصیل شدم، سربازی رفتم. سپس کنکور فوق&zwnj;لیسانس دادم و در دانشگاه ملی (شهید بهشتی) در بین گروهی که برای رشتۀ حقوق جزا امتحان داده بودند، نفر دوم شدم و در اوان انقلاب فوق&zwnj;لیسانسم را از دانشگاه تهران گرفتم ولی شلوغی&zwnj;های انقلاب و شوق آن تحول انگیزۀ ادامۀ تحصیل در دکتری را از من گرفت.
آقای ناصر قنبری برادر زن حاج مهدی ارشدی &zwnj;دایی من که در مدرسۀ نیکان همکاری داشت، مرا با مدرسۀ نیکان آشنا کرد. آقای دوایی از مسئولین نیکان مختصری از وضع مدرسه برایم شرح داد، بعد گفت: شما خوب است خدمت آقای علامه در مدرسۀ علوی بروید. من آقای علامه را نمی&zwnj;شناختم، ولی ذکر خیر ایشان را شنیده بودم. وارد مدرسۀ علوی شدم. پسردایی من آقای حمید ارشدی که الان استاد دانشگاه و عضو هیأت علمی و دکتر ارولوژیست است، تا من را دید، دوید پیش من و گفت: آقا مجتبی! آقا مجتبی! آقای علامه هم اتفاقی در همان نزدیکی بود، وقتی این صحنه را دید، رو به من کرد و گفت: ایشان؟ گفتم: پسردایی من هستند! بلافاصله گفت: بفرمایید یعنی برو قبول شدی! من اسم این مصاحبه را گذاشتم کوتاه&zwnj;ترین مصاحبۀ تاریخ. بعدها به حمید گفتم: تو پارتی ما شدی! به جای اینکه برویم بنشینیم مرا سین&zwnj;جین بکنند، به خاطر این آشنایی مرا پذیرفتند. پدر آقای دکتر ارشدی بازاری بسیار متدینی بود که آقای علامه او را می&zwnj;پسندید. شاید فکر می&shy;کرد بچه به دایی&shy;اش می&shy;رود. اتفاقاً آن روزها موهای من بلند بود درحالی که بچه&zwnj;های مدرسۀ علوی موی سر را از ته می&zwnj;زدند. من با همان گیسوان رفته بودم پیش آقای علامه و این برای من جالب بود که ایشان به ظاهر قضاوت نکرد و باطن را &zwnj;دید.
من در نیکان مشغول شدم و نقاشی، تاریخ، جغرافی و علوم اجتماعی درس می&zwnj;دادم. تک&zwnj;تک بچه&zwnj;ها برایم معنا داشتند، کارهایی که انجام می&zwnj;دادند، برایم مهم بود. من الان 30، 40 دفتر از بچه&zwnj;ها را به عنوان یادگاری پیش خود دارم. در نیکان دوستانی به دست آوردم که بخشی از زندگی من و باعث افتخار من هستند. مدرسۀ نیکان خیلی منظم بود. بین معلم&zwnj;ها و بچه&zwnj;ها احساس پدری و فرزندی برقرار بود. معلم&zwnj;ها که سعۀ&zwnj;صدر، تقوا و مسئولیت&zwnj;پذیری را از علامه یاد گرفته بودند، خیلی به بچه&zwnj;ها می&zwnj;رسیدند. بین آن&shy;ها رفاقت و صفا برقرار بود. از کلاس که خسته می&zwnj;آمدیم، در اتاق معلمین شوخی و بگو بخند داشتیم.
تابستان&zwnj;ها با مینی&zwnj;بوس مدرسه دسته&shy;جمعی با معلم&shy;ها مسافرت می&zwnj;رفتیم. این سفرها ما را خیلی به هم نزدیک می&zwnj;کرد. خدا رحمت کند آنهایی که نیستند؛ مرحوم مهروان که یک پارچه گل بود و مرحوم رضا تنها که بسیار شوخ&zwnj;طبع و دوست&zwnj;داشتنی و خطاطی هنرمند بود. فضای نیکان فضای باورمندی و دینداری، فضای درست اندیشیدن و درست عمل کردن و فضای قرآنی بود. معلم&zwnj;ها بسیار جدیت داشتند که بچه&zwnj;ها باسواد بشوند و علاوه بر علم در ایمان هم کم نیاورند.
در زمان شاه آقای رضا تنها در نیکان سرودی ساخته بود که در فرازی از آن آمده بود: "سرزمین توست عاشورا، روزگار توست کرب و بلا و کُلُّ یَومٍ عاشورا وَ کُلُّ أرضٍ کَربَلا" یعنی زمانی که هنوز خبری از انقلاب نبود، در نیکان یک نگاه انقلابی وجود داشت که وضع موجود باید به هم بخورد و جامعه نیاز به یک تحول دارد. معلم&zwnj;ها سعی می&zwnj;کردند از این حرف&zwnj;ها بزنند یا سرودی بسازند که ما باید مستقل بشویم. البته بعضی&zwnj;ها احتیاط می&zwnj;کردند که مبادا ساواک بیاید و مدرسه را تعطیل بکند، چون ساواک چندبار تذکر و هشدار داده بود.
معلم&zwnj;ها از جهت فکری و دیدگاه سیاسی مثل هم نبودند، چون هر انسانی کتابی است که یک&zwnj;بار چاپ شده و جلد دوم ندارد و هر کس شناسنامۀ فکری خاصی دارد. البته آن&shy;ها در اصول و مبانی مشترک بودند. پایه&zwnj;ها یکی بود اما شاخه&zwnj;ها متفاوت بود. مدرسۀ نیکان به&zwnj; هیچ&zwnj;وجه&zwnj; مثل یک پادگان نبود. هر کس آزاد بود فکری داشته باشد، منتها در چهارچوبی که مدرسه معین کرده بود یعنی، باورمندی به خدا، آخرت و قرآن. ما هیچ&zwnj;وقت بحث اختلاف دینی با یکدیگر نداشتیم. من آزاد بودم که برداشتم را از دین بگویم، دیگران هم آزاد بودند می&zwnj;گفتند و با هم جدل نداشتیم. یک نوع سعۀصدری که علامه و روزبه داشتند، بر مدرسه حاکم بود. بیشتر معلم&zwnj;ها همفکر شده بودند چون غالباً از فارغ&zwnj;التحصیل&zwnj;های علوی بودند.
بعضی معلم&zwnj;ها می&zwnj;گفتند: ما در انجمن حجتیه بودیم و بعداً از آن جدا شدیم ولی من قرینه&zwnj;ای بر اینکه یک انجمنی در رأس مدرسه باشد و همه تابع دستورات او باشند، ندیدم. زمانی که من در مدرسۀ نیکان تدریس می&zwnj;کردم، اصلاً نامی از انجمن نبود.
یک بار آقای علامه آمده بودند نیکان، برای معلم&zwnj;ها صحبت کنند. این اولین&zwnj; بار بود که سخنرانی ایشان را می&zwnj;شنیدم که خیلی روی من تأثیر گذاشت. باید بگویم من تشنه&zwnj; بودم و علامه چشمۀ آب. آن مرحوم می&shy;گفت: دنیا آش دهان&zwnj;سوزی نیست، یک پل گذراست، محل توقف نیست، ما را برای جای دیگری آفریدند. اگر از من دربارۀ تخصص علامه بپرسند، در یک جمله می&zwnj;گویم: علامه متخصص تحقیر دنیا بود. او می&zwnj;گفت: دنیا هیچ قیمت ندارد، هم&shy;چنانکه حضرت علیعلیه&zwnj;السلام می&zwnj;فرماید&zwnj;: حکومت کردن بر شما برای من به اندازۀ آبی که از دهان بز می&zwnj;آید قیمت ندارد مگر آن که حقی را از ظالمی بگیرم و به مظلوم بدهم. این را علامه در زندگی&shy;اش پیاده کرده بود؛ این همه پول، امکانات و اعتبار داشت ولی بدون هیچ زرق و برقی زندگی می&zwnj;کرد. علامه درک کرده بود که وَ مَا الحَیاۀُ الدُّنیا اِلّا مَتاعُ الغُرور دنیا ابزار فریب است و سعی کرد فریب نخورد. می&shy;دانست إنَّمَا&nbsp;الحَياۀُ الدُّنيا لَعِبٌ&nbsp;وَلَهو دنیا بازیچه است. منتها فهمیده بود همین بازیچه آثارش خیلی جدی است و تکلیف ما در این بازی معلوم می&zwnj;شود که وقت خود را چگونه گذراندیم! &nbsp;&nbsp;&nbsp;
دنیا پلی&zwnj;ا&zwnj;ست بر گذر راه آخرت
اهل تمیز خانه نگیرند بر پلی
روی این پل خانه نساز، اما از این پل با دست پر عبور کن. دنیا مزرعۀ آخرت است. علامه بهترین اشعار حکمت آمیز سعدی، حافظ و مولوی را انتخاب می&zwnj;کرد. یک&zwnj;بار در سخنرانی نیکان چند تا شعر خواند. بعد گفت: راستی اگر این شعرا و عرفا نبودند، ما چه می&zwnj;کردیم؟ علامه اهل عرفان و معرفت واقعی بود. میلیون&zwnj;ها تومان در اختیارش بود اما خودش بهره&zwnj;ای نبرد و با آن نسلی را تربیت و ارشاد کرد. نامه&zwnj;ها و سخنرانی&zwnj;های آموزنده داشت. کسانی که باور داشته باشند آخرتی هم در کار است، علامه را می&zwnj;فهمند. علامه فراتر از روشنفکر دینی بود. او معنای توحید را خوب فهمیده بود و روح قرآن و دین را درک کرده بود و قرآنی فکر و عمل می&zwnj;کرد. من چنین آدمی را عارف می&zwnj;دانم. آقای علامه بیشتر تحت تأثیر آیت&zwnj;الله بروجردی و علامه طباطبایی بود. بخشی از دیدگاه&zwnj;های سیاسی ایشان به خاطر نگاه عمیقش بود به آنچه که در آینده اتفاق خواهد افتاد. آن موقع ما منتقد بودیم که چرا ایشان در بعضی از مسائل سیاسی و اجتماعی با دیگران همگام نیست؟ اما الان می&shy;فهمم او چیزهایی را می&zwnj;دید که ما آن موقع نمی&zwnj;دیدیم. او یک روانشناس عمیق بود که با سرعت می&zwnj;توانست چیزهایی را ببیند که شاید دیگران قادر به دیدن آن نبودند.
به چشم نهان بین نهان جهان را
که چشم عیان&zwnj;بین نبیند نهان را
البته من همۀ نظریات ایشان را تأیید نمی&zwnj;کنم و نمی&zwnj;خواهم از ایشان بت بسازم، اساساً از هیچ انسانی جز انبیا و اولیا انتظار جامعیت نباید داشت. شاید یک&zwnj;جا ایشان تندروی کرده باشد، اما نمی&zwnj;توانم منکر بشوم که ایشان قرآن&zwnj;شناس بود و روح قرآن را درک کرده بود.
علامه در حوزۀ علمیه علامه شده بود ولی می&shy;دید چراغ وجودش را که روشن شده باید ببرد در فضای جامعه و عده&zwnj;ای را روشن کند. اگر او در حوزه می&zwnj;ماند، کارش تکرار آموزش&zwnj;های حوزه بود. ایشان کار نویی کرد که تأثیرگذار بود و تحولی در جامعه ایجاد کرد. او می&zwnj;خواست آدم&zwnj;سازی کند و اعتقاد داشت با تربیت می&zwnj;شود در طولانی مدت جامعه را اصلاح کرد. بنده اعتقاد دارم اگر روح قرآن و خداگرایی واقعی حاکم باشد، می&zwnj;شود دنیا را تغییر داد. کسانی که مانند علامه روح قرآن را درک کرده و عمل کرده باشند، خیلی کم هستند. مرحوم روزبه هم اینطور بود و علامه چقدر به او ارادت داشت. چندی پیش سر قبر آقای علامه رفتم، دیدم کنار قبر مرحوم روزبه دفن است. شب بود و مهتاب می&zwnj;تابید، یاد صحبت ایشان افتادم که می&zwnj;گفت: ما همیشه در این دنیا نیستیم، یک روز این آفتاب و مهتاب می&zwnj;تابد که ما زیر خاک هستیم! با خود گفتم: الان بدن او زیر خاک است، ولی روحش در اعلی&zwnj;علیین است. واقعاً من تأسف می&zwnj;خورم که چرا در مدرسۀ علوی نبودم و از محضر ایشان مستقیماً به جز چند سخنرانی در نیکان بهره نبردم. علامه خودش را رئیس نمی&zwnj;دانست، او مرشدی بود که می&shy;خواست چیزهایی را که می&zwnj;داند، به دیگران تعلیم بدهد. علامه و استادهای ایشان مثل مرحوم بروجردی که علامه به ایشان خیلی ارادت داشت یا علامه طباطبایی که کوهی از دانش و تقوا بود، متأسفانه تعدادشان اندک است.

خلاصۀ مصاحبۀ آقای مجتبی میرمهدی همکار دبستان نیکان(27/8/1400)

مصاحبه با آقای مجتبی میرمهدی

خلاصۀ مصاحبۀ آقای سید احمد موسوی‌راد، همکار دبستان علوی شمارۀ1 (4/6/1400)

مصاحبه با آقای سید احمد موسوی‌راد

خلاصۀ مصاحبۀ آقای محمدمهدی موحدنیا دربارۀ استاد علامه(14/11/97)

مصاحبه با آقای محمدمهدی موحدنیا

خلاصۀ هفت مصاحبۀ آقای سیدعلی محمودی فارغ‌التحصیل دورۀ 3 علوی

مصاحبه با آقای سیدعلی محمودی

سخنرانی شماره 44 برای معلمان (فقر معنوی)

خلاصۀ چهار مصاحبۀ آقای محمدمهدی کرباسچیان فارغ‌التحصیل دورۀ 16 علوی

سخنرانی شماره 60 برای معلمان (روح بزرگ)

مصاحبه با آقای سید محمدحسین میرهادی

مصاحبه با آقای محمد‌علی ورشوچیان

مصاحبه با حجت‌الاسلام احمد نیلی

مصاحبه با آقای مجتبی میرمهدی

مصاحبه با آقای سید احمد موسوی‌راد

مصاحبه با آقای محمدمهدی موحدنیا

مصاحبه با آقای سیدعلی محمودی

سخنرانی شماره 44 برای معلمان (فقر معنوی)

مصاحبه با آقای محمدمهدی کرباسچیان

سخنرانی شماره 60 برای معلمان (روح بزرگ)

مصاحبه با آقای سید محمد­حسین میرهادی

مصاحبه با آقای محمد‌علی ورشوچیان

مصاحبه با حجت‌الاسلام احمد نیلی

مصاحبه با آقای مجتبی میرمهدی

مصاحبه با آقای سید احمد موسوی‌راد

مصاحبه با آقای محمدمهدی موحدنیا

مصاحبه با آقای سیدعلی محمودی

سخنرانی شماره 44 برای معلمان (فقر معنوی)

مصاحبه با آقای محمدمهدی کرباسچیان

مصاحبه با آقای سید محمدحسین میرهادی