استاد از زبان استاد - قسمت دوم

مصاحبه با استاد دربارۀ زندگی ایشان و تاریخچۀ تأسیس مدرسۀ علوی - قسمت اول

استاد از زبان استاد - قسمت اول

سخنرانی برای جمعی از دانش‌آموزان (جنبش شرک 3)

سخنرانی برای جمعی از دانش‌آموزان (جنبش شرک 2)

سخنرانی برای جمعی از دانش‌آموزان (جنبش شرک 1)

سخنرانی شماره 4 برای معلمان (جبر یا اختیار)

سخنرانی شماره 42 برای معلمان (آدم بسازیم)

سخنرانی شماره 68 برای معلمان (عمل به قرآن)

<p style="text-align: center;"><strong>مصاحبه&zwnj;ی آیت الله شیخ علی صافی گلپایگانی&nbsp;</strong></p>
<p style="text-align: center;"><strong>بسم&zwnj;الله&zwnj;الرحمن&zwnj;الرّحیم</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>&nbsp;</strong></p>
<p style="text-align: justify;">آقای علامه زمانی که قم بودند توضیح المسائل آیت الله بروجردی را تألیف کردند. یادم می آید که چند نفر به ایشان کمک می کردند از جمله آقای فقیهی که مرد فاضلی بود و ترجمه&zwnj;ی خوبی از نهج البلاغه دارد. آقای بروجردی دستور دادند چند نفر توضیح المسائل را ببینند چون اولین دفعه ای بود که رساله&zwnj;ی جامع الفروع ایشان تغییر شکل پیدا می&zwnj;کرد. در هر صورت توضیح المسائل رساله&zwnj;ی خوبی است و رواج دارد. رساله&zwnj;ی ما هم همین توضیح المسائل است.</p>
<p style="text-align: justify;">فرهنگ در زمان رضاخان و پسرش خیلی عقب رفت ولی مدرسه&zwnj;ی علوی شاگردان خوب متدینی تربیت کرد و وضع خوبی داشت و عنوان پیدا کرده بود.</p>
<p style="text-align: justify;">من چند رباعی در اهمیت کار تعلیم و تربیت گفته&zwnj;ام:</p>
<p style="text-align: center;">مـعلـم کـه دارد مـقـام معلـم</p>
<p style="text-align: center;">حلال است عالم به کام معلم</p>
<p style="text-align: center;">ولکن اگر قدر خود را ندانست</p>
<p style="text-align: center;">همین لقمه نان هم حرام معلم</p>
<p style="text-align: justify;">اگر معلم به وظائف خود عمل کند، خیلی ارزش دارد و افراد مهذبی تربیت می&zwnj;شوند که وقتی سر کارها&nbsp;می&zwnj;روند، اثر خواهند داشت.</p>
<p style="text-align: justify;">ما با آقای علامه ارتباط و محاوراتی داشتیم. ایشان نسبت به ما لطف و ما هم به ایشان ارادت داشتیم. ایشان آدم مبتکری بود که یک هم&zwnj;چنین بساطی را درست کرد. خدا رحمتشان کند.</p>
<p style="text-align: justify;">&nbsp;</p>
<p style="text-align: justify;">&nbsp;</p>

آیت‌الله شیخ علی صافی گلپایگانی در این مصاحبه از تدوین توضیح‌المسائل توسط آیت‌الله بروجردی یاد کرده و به نقش شاگردان و همکاری علما در نگارش آن اشاره می‌کند. وی تأکید می‌کند که این رساله، به عنوان نخستین شکل جدید توضیح‌المسائل، همچنان معتبر و پرکاربرد است.

ایشان همچنین به نقش تربیتی مدارس علوی در زمان رضاخان اشاره کرده و از جایگاه معلم و مسئولیت وی در تربیت افراد شایسته سخن می‌گوید. آیت‌الله صافی با یادی از ارتباط خود با علامه، او را به‌ عنوان فردی مبتکر توصیف می‌کند و به ارادت خود نسبت به وی اشاره دارد.

مصاحبه با آیت الله شیخ علی صافی گلپایگانی

<p style="text-align: center;">&nbsp;</p>
<p style="text-align: center;"><strong>مصاحبه&zwnj;ی آقای علی محّمدی اردهالی</strong></p>
<p style="text-align: center;"><strong>بسم&zwnj;الله الرّحمن&zwnj;ا&zwnj;لرّحیم</strong></p>
<p style="text-align: justify;"><strong>&nbsp;</strong></p>
<p style="text-align: justify;">مرحوم آقای علامه اوایل سال 1333 برای ارائه&zwnj;ی رساله&zwnj;ی توضیح المسائل آیت&zwnj; الله&zwnj; بروجردی که با همكاری مرحوم علی اصغر فقیهی تهیه كرده و به چاپ رسانده بودند، به مغازه&zwnj;ی ما تشریف آوردند و گفتند: ما این رساله را از شكل قدیم خارج كردیم تا درخور فهم تیپ امروزی و جوان&zwnj;ها باشد. حالا چاپش كردیم و پی&zwnj;گیر توزیع آن هستیم.</p>
<p style="text-align: justify;">مدتی گذشت. آقای علامه كتاب <strong>راه خداشناسی</strong> را برای من آوردند، دیدم ایشان آن را به گونه&zwnj;ای تدوین کرده&zwnj;اند كه برای جوان&zwnj;ها جاذبه دارد. من به دنبال همین فكر، آن را دادم به مرحوم دكتر عطاء&zwnj;الله شهاب&zwnj;پور كه بانی انجمن تبلیغات اسلامی بود و انگلیسی و فرانسه را خوب می&zwnj;دانست تا آن را به انگلیسی ترجمه كند. بعد آن را به تیراژ 3000 چاپ كردیم و به دانشجویان می&zwnj;دادیم می&zwnj;بردند به اروپا و آمریكا. این كتاب اثر خودش را گذاشت.</p>
<p style="text-align: justify;">برخورد اسلامی آقای علامه ما را جذب كرد. در نتیجه گاهی تشریف می&zwnj;آوردند مغازه و كارهایی را كه در دست داشتند یا از ما كاری بر می&zwnj;آمد، عنوان می&zwnj;فرمودند. ایشان در تأسیس مدرسه&zwnj;&zwnj;&zwnj;ی علوی با مرحوم حاج مقّدس <sup>رحمـةالله&zwnj;علیه</sup> همكاری داشتند و بحمد الله موفق شدند. من از مرحوم علامه جز پاكی و صداقت ندیدم. خداوندِ علی&zwnj;ّاعلی نوری که در قلبِ مؤمنان می تاباند، به ایشان تابانده بود و این مرد بهره&zwnj;ی كامل از دین و فقه برده بود.</p>
<p style="text-align: justify;">در همان برخوردهای اول از ایشان پرسیدم: آقای علامه! چه شد كه این راه را انتخاب كردید و در مسیر تعلیم و تربیت قرار گرفتید؟ قدری در فكر رفت و گفت: یك روز در مدرسه&zwnj;ی فیضیه قدم می&zwnj;زدم. دیدم پسر یكی از علمای بزرگ كه افكار كمونیستی&zwnj; &zwnj;پیدا كرده بود، دم درِ حجره&zwnj;ای نشسته است. پیش او نشستم و گفتم: چرا به این خط افتادی و چه چیز تو را&zwnj; &zwnj;به این كار كشاند؟ گفت: راستش را به تو بگویم. پدر من سحر بیدار می&zwnj;شود و می&zwnj;رود حرم، نماز جماعتش را كه خواند به منزل می&zwnj;آید، چایش را می&zwnj;خورد و نیم ساعتی می&zwnj;خوابد، بعد می&zwnj;رود مدرسه، از مدرسه كه برمی&zwnj;گردد به حرم می&zwnj;رود، نماز ظهر و عصرش را كه خواند، دوباره به منزل می&zwnj;آید، ناهارش را می&zwnj;خورد و می&zwnj;خوابد، یك ساعت پس از آن به جلسه&zwnj;ی درس می&zwnj;رود، تا غروب كه نماز مغرب و عشا را می&zwnj;خواند و پس از وعظ و خطابه، آخر شب به منزل برمی&zwnj;گردد و می&zwnj;خوابد. من كه مدرسه می&zwnj;رفتم، او هیچ وقت نمی&zwnj;دانست من كلاس چندم هستم، چه می&zwnj;خوانم و چه&zwnj;كار می&zwnj;كنم؛ نتیجتا آن چه واقعیت&zwnj;های زندگی او را تشكیل می&zwnj;داد، در ما هیچ تحولی ایجاد نمی&zwnj;كرد و برای ما مطرح نبود.</p>
<p style="text-align: justify;">مرحوم علامه گفتند: كسانی كه بهره&zwnj;ای از تربیت اسلامی ندارند، وقتی به مدرسه می&zwnj;روند، تحت تأثیر عقاید انحرافی بعضی از معلم&zwnj;ها قرار می&zwnj;گیرند و همان افکار در مغز آن&zwnj;ها جا می&zwnj;گیرد و به دنبال همان حرف&zwnj;&zwnj;ها می&zwnj;روند. این مطلب را كه این طلبه برای من گفت، مرا به این فكر انداخت كه بیاییم و كاری بكنیم که بچه ها فکرشان با مطالب غلط پرنشود و نورِ خدا را كه برگرفته&zwnj;ی از قرآن كریم و فرمایشات ائمه&zwnj;ی اطهار<sup>علیهم &zwnj;السلام</sup>&zwnj; &zwnj;است و در اختیار ما قرار گرفته، به نسل جدید منتقل كنیم و راه جدید را فرا راه این&zwnj;ها قرار بدهیم تا جامعه&zwnj;ی اسلامی از فرسودگی قرن&zwnj;های گذشته خارج شود. این بود كه از قم به تهران آمدم و مدرسه&zwnj;ی علوی را تأسیس كردیم.</p>
<p style="text-align: justify;">مرحوم روزبه با وجود این كه در سطح اساتید دانشگاه مطرح بود و مشاغل بالایی به ایشان پیشنهاد شده بود، همه را رها كرده و به مدرسه&zwnj;ی علوی پرداخت. واقعا ما هر چه داریم از نور علوی است. وقتی من با مرحوم روزبه رو به &zwnj;رو می&zwnj;شدم و آن عظمت روحی&zwnj; را كه در سایه&zwnj;ی اطاعت از اوامر الهی&zwnj; &zwnj;در وجود او می&zwnj;دیدم، واقعا بال و پر در می&zwnj;آوردم و خودم را در دریای ایشان غوطه&zwnj;ور می&zwnj;دیدم. او مردی بود مخلص و واقعا به خدا پیوسته که خدایش رحمت كند.</p>
<p style="text-align: justify;">وقتی مرحوم روزبه فوت شد و جنازه&zwnj;ی ایشان را به قم بردند، درغسّالخانه&zwnj; من&zwnj; &zwnj;بالای سر ایشان همان طور كه او را غسل می&zwnj;دادند خواندن زیارت عاشورا را شروع كردم. خدا را شاهد می&zwnj;گیرم، آن موقع كه آب آخر را روی مرحوم روزبه ریختند، یك مرتبه دیدم چهره&zwnj;ی مرحوم روزبه باز شد، لب&zwnj;ها كنار رفت و خنده صورت او را فرا گرفت، من بی&zwnj;اختیار گفتم: اِ، روزبه زنده شده!&zwnj; &zwnj;دوباره قیافه به حالت قبلی خودش برگشت. موقع دفن بچه&zwnj;های علوی واقعا متأثر بودند و عجیب گریه می&zwnj;كردند. مسئول قبرستان می&zwnj;گفت: این آقا کیست؟ چون از آن وقت كه دراین قبرستان هستم، مراسم دفنی به این عظمت ندیده&zwnj;ام.</p>
<p style="text-align: justify;">&nbsp;كسانی كه مرحوم علامه آن&zwnj;ها را انتخاب كرد، این نور به قلب&zwnj;شان تابید و اثر وجودی&zwnj;شان را امروز می&zwnj;بینیم و نتیجه&zwnj;ی زحمات و مرارت&zwnj;هایی كه آن&zwnj;ها كشیدند، امروز با عزّت جامعه&zwnj;ی اسلامی بحمد الله تلألؤ پیدا كرده است. خداوند روزی را پیش آورد كه ما بتوانیم دنیا را جذب اسلام عزیز بكنیم.</p>
<p style="text-align: justify;">وقتی آقای علامه از معالجه&zwnj;ی اروپا برگشته بودند، من خدمتشان رسیدم. گفتند: وقتی می&zwnj;خواستم بروم، اطرافیان ناراحت بودند، به آن&zwnj;ها گفتم: اگر عمل كردم و خوب شدم، بر می گردم و در خدمت شما هستم و اگر هم خوب نشدم، شما دنباله&zwnj;ی كار را بگیرید. همه&zwnj;ی اولیای حق رفتند، این مسیری است كه خدا برای هر كسی قرار داده است و مرگ من سبب توقف کارهای شما نباید بشود.</p>
<p style="text-align: justify;">&nbsp;فراش مدرسه&zwnj;ی علوی برای من تعریف می&zwnj;كرد که با این كه منزل آقای علامه ونك ومنزل من شهر بود، هیچ وقت زودتر از ایشان به مدرسه نرسیدم. هر چه صبح زودتر می&zwnj;آمدم، باز می&zwnj;دیدم ایشان آن جاست.</p>
<p style="text-align: justify;">یک روز ایشان به من تلفن كرد و گفت: پاشو بیا این&zwnj;جا. من آمدم مدرسه. ایشان گفت: بچه&zwnj;های امام زمان قرآن ندارند. 100 جلد قرآن ترجمه&zwnj;ی الهی قمشه&zwnj;ای تا فردا به مدرسه&zwnj;ی ما برسان. باور كنید در آن شرایط برای من خریدن 5 قرآن امكان نداشت. گفتم: چشم آقا. آمدم پیش حاج محمدعلی علمی كه آن قرآن را چاپ كرده بود. گفتم: مدرسه&zwnj;ای است به نام علوی، مدیر آن عزیزی است که 100 قرآن&zwnj; &zwnj;از من خواسته و باید این اجرا بشود. این&zwnj;ها را به من بده امروز عصر ببرم، پولش را یك جا ندارم بدهم. ایشان مرد نیك نفسی بود؛ رئیس انبارش را صدا كرد و گفت: قرآن&zwnj;هایی را كه محمدی می&zwnj;خواهد به او بده ببرد، رسیدش را بنویس، هر وقت داشت می&zwnj;دهد. ما هم قرآن&zwnj;ها را گذاشتیم داخل وانت، آوردیم مدرسه. آقای علامه گفت: آقای محمدی! به همین زودی آوردی! گفتم: وظیفه&zwnj;ام بوده. وقتی كاری كه ایشان می&zwnj;گفت، انجام می&zwnj;دادیم، خنده&zwnj;ی ملیحی در صورتش ظاهر می&zwnj;شد كه انسان از آن لذت می&zwnj;برد.</p>
<p style="text-align: justify;">خاطره&zwnj;ی دیگری دارم. هم&zwnj;شیره&zwnj;ام تلفن كرد و گفت: داداش! این آقای علامه، داخل خانه هم برای ما مشكل ایجاد می كند. گفتم: چه شده؟ گفت: شوهر من را خواسته مدرسه؛ وقتی برگشت، دیدم یك نفر همراه اوست. گفتم: برای چه این را آوردی؟ گفت: فرش اتاق بالا را می&zwnj;خواهم ببرم. گفتم: این مال اتاق پذیرایی ماست، می&zwnj;خواهی چه كار كنی؟ گفت: شما كاری نداشته باش، می&zwnj;خواهم برای آخرتم بفرستم. آقای علامه گفتند: برای كاری واجب پولی احتیاج داریم. من دیدم هیچ چیز نقد&zwnj;تر از این فرش ندارم، این را می&zwnj;فروشم، می&zwnj;دهم به آقای علامه، كارش را راه بیندازد، اگر خدا خواست دوباره می&zwnj;خریم و اگر هم نخواست طوری نمی&zwnj;شود. حالا شوهرم فرش را نصف قیمت فروخته و پولش را به آقای علامه داده. من به هم&zwnj;شیره گفتم: هیچ نگران نباش، بگذار راهی كه رفته، ادامه دهد. اگر كمبودی پیش آمد، ما پشت سرتان ایستاده&zwnj;ایم؛ بگذار به فكر آقای علامه كمك کند. الحمد لله بعدش هم درست شد.</p>
<p style="text-align: justify;">منظورم این است كه مرحوم علامه به خاطر خلوصی که داشت، واقعا سخنش اثر می&zwnj;گذاشت چون <strong>سخن كز دل برآید لاجرم بر دل نشیند</strong>.</p>
<p style="text-align: justify;">یك خاطره هم از ساختن دبستان علوی دارم: مرحوم علامه یك شب عده&zwnj;ای را دعوت كردند. در یك اتاق بزرگ نشسته بودیم. مقداری صحبت كردند كه ما می&zwnj;خواهیم مدرسه را بسازیم، هر كس به مقدار توانش كمك بدهد؛ یكی آهن، یكی آجر، یكی گچ و اگر می&zwnj;خواهد پول بدهد و اگر هم نمی&zwnj;تواند، ندهد. بعد دفترچه&zwnj;ای آوردند، گفتند: هر كس اسم و تلفنش را بالای صفحه بنویسد و جنسی را هم كه می&zwnj;خواهد بدهد همراه زمانی که می&zwnj;دهد بنویسد. بعد ورقه را برگرداند و به نفر كناری&zwnj;اش بدهد تا دیگری نبیند و ریا نشود. به این شکل در این جلسه هزینه&zwnj;ی ساختمان مدرسه تأمین شد.</p>
<p style="text-align: justify;">من هیچ وقت ندیدم و نشنیدم كه مرحوم علامه كاری را تصمیم گرفته و به هدف نرسیده باشد. تمام تیرهایش درست به هدف می&zwnj;نشست و با عنایت الهی موفق می&zwnj;شد. تورش مردانه بود و هر كس را كه می&zwnj;كشید و می&zwnj;آورد، تخطی نمی&zwnj;توانست بكند. خود او آن چه داشت، واقعا در طبق اخلاص گذاشته بود.</p>
<p style="text-align: justify;">عموم شاگردن علامه نور تربیت الهی به قلبشان تابیده و هر وقت من آن&zwnj;ها را می&zwnj;بینم، خدا را به وجود آن&zwnj;ها شكر می&zwnj;كنم و قلبم شاد می&zwnj;شود و به این عزیزان افتخار می&zwnj;كنم و همه&zwnj;ی وجودم خاكِ پای مجموعه&zwnj;ی آن&zwnj;هاست.</p>
<p style="text-align: justify;">والسّلام علیكم و رحمة الله و بركاته&zwnj;&zwnj;</p>

مصاحبه با علی محمدی اردهالی به بیان خاطرات و تجارب ایشان از ارتباط با مرحوم علامه، همکاری‌ها در نشر آثار مذهبی، و تأسیس مدرسه علوی می‌پردازد. این گفت‌وگو تصویری از خلوص نیت و نفوذ کلام علامه ارائه می‌دهد.
 محمدی اردهالی، داستان‌های تأثیرگذار از زندگی علامه، نقش او در تربیت اسلامی و همدلی‌اش با اطرافیان را بازگو می‌کند. علامه با اشتیاق به تربیت نسل جوان، با فداکاری، از امکانات و منابع برای ایجاد مدرسه‌ای اسلامی بهره‌برد تا نور دین و تربیت الهی به نسل جدید منتقل شود.