اخوی راد، سید محمد باقر

امینی کافی آبادی،‌ محمود

حائری شیرازی، محی الدین

خرازی، محمد حسین (ناصر)

دین پرور، سید جمال الدین

صافی گلپایگانی، لطف الله

تألیف و تولید توسط مؤسسه

<div dir="auto" style="text-align: justify;">در سال ۱۴۰۰، حجةالاسلام محمدحسین فروغی موسس دفتر تاریخ شفاهی حوزه علمیه قم، در جریان پژوهش&zwnj;هایش درباره مجلهٔ &laquo;مکتب اسلام&raquo;، به نام جدیدی برخورد کرد: علی&zwnj;اصغر کرباسچیان. پیشینهٔ این فعال مذهبی و فرهنگی دههٔ ۱۳۳۰، که بعدا با نام &laquo;آقای علامه&raquo; مشهور شد و او را به اسم مدرسه&zwnj;ای که در تهران تاسیس کرد یعنی &laquo;علوی&raquo; شناختند، نشان می&zwnj;دهد که این شاگرد اهل تهرانِ آیت&zwnj;الله بروجردی و علامه طباطبائی، نقشی در حمایت از مجلهٔ &laquo;مکتب اسلام&raquo; هم داشته است.</div>
<div dir="auto" style="text-align: justify;">حجةالاسلام فروغی پس از بررسی ابعاد زندگی و کنشگری&zwnj;های این روحانی مربی، به صفحه&zwnj;ای از کتاب فعالیت&zwnj;های او علاقه&zwnj;مند شد: تالیف توضیح&zwnj;المسائل آیت&zwnj;الله بروجردی.</div>
<div dir="auto" style="text-align: justify;">این پژوهشگر محترم که از سال ۱۴۰۱ مدیریت مرکز اسناد انقلاب اسلامی قم را نیز بر عهده گرفته، در نوشتار حاضر، دریافت خود را از سیر تدوین توضیح المسائل آیت&zwnj;الله بروجردی (ره) توسط گروهی از طلاب به رهبری علامه علی&zwnj;اصغر کرباسچیان روایت کرده است.</div>
<div dir="auto" style="text-align: justify;">این مقاله در جلد سوم صد سالگی حوزه علمیه قم منتشر شده و با اجازهٔ محقق محترم ددر اختیار مخاطبان موسسه فرهنگی علامه کرباسچیان قرار می&zwnj;گیرد.</div>
<div dir="auto" style="text-align: justify;">&nbsp;</div>
<div dir="auto" style="text-align: justify;"><a title="از لسان قم تا لسان قم" href="https://files.allamehkarbaschian.ir/uploads/api/public/dl/nVpp6F7c/Text%20Allameh/%D8%AA%D9%88%D8%B6%DB%8C%D8%AD_%D8%A7%D9%84%D9%85%D8%B3%D8%A7%D8%A6%D9%84_%D8%A2%DB%8C%D8%AA_%D8%A7%D9%84%D9%84%D9%87_%D8%A8%D8%B1%D9%88%D8%AC%D8%B1%D8%AF%DB%8C_%D8%AF%D8%B1_%D8%A2%DB%8C%D9%86%D9%87_%D8%B1%D9%88%D8%A7%DB%8C%D8%AA_%D9%87%D8%A7_%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%AD%D8%B3%DB%8C%D9%86_%D9%81%D8%B1%D9%88%D8%BA%DB%8C.pdf" target="_blank" rel="noopener">لینک دانلود مقاله "از لسان قم تا لسان قم"</a></div>

مقاله‌ای در تشریح فرآیند تدوین توضیح‌المسائل آیت‌الله بروجردی توسط علامه کرباسچیان

مقالۀ "از لسان قم تا لسان قوم - توضیح‌المسائل آیت‌الله بروجردی در آینه روایت‌ها"

بسم الله الرحمن الرحیم&nbsp;
&nbsp;&nbsp;
پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم فرمودند: انی بعثت لاتمم مكارم الاخلاق. این فرمایشی است كه بارها و بارها از زبان جناب آقای علامه شنیده بودیم. وقتی هدف بعثت وجود مقدس پیغمبر اكرم مكارم اخلاق است، جا دارد از خودمان سؤال كنیم كه ما برای این هدف مهم چه كرده ایم؟ ما كه معتقدیم وجود مقدس پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم الگوی ماست، آیا در این راستا وظیفه ای داریم یا نداریم؟ در این باب تلاشی نیاز هست یا نه؟&nbsp;
نكته‌‌‌‌ای را آقای علامه روی آن حساس بودند و آن این بود كه كسی كه بخواهد درباره‌‌‌‌ی اخلاق صحبتی بكند و تأثیری بگذارد، اولین قدمش این است كه روی خودش كار كند. این روایت را زیاد می‌‌‌‌خواندند كه من نصب نفسه للناس اماما فلیبدأ بتعلیم نفسه قبل تعلیم غیره هر كس خود را پیشوای دیگران قرار دهد، باید اول از خودش شروع كند. می‌‌‌‌خواهد به دیگران یاد بدهد اول از خودش شروع كند. بنده به عنوان یك پدر یا به عنوان یك معلم، وقتی بخواهم تأثیری روی دیگران بگذارم، اول باید روی خودم تأثیر بگذارم. بعد حضرت&nbsp;
می‌‌‌‌فرمایند: و معلم نفسه و مؤدبها أحق بالاجلال من معلم الناس و مؤدبهم كسی كه به خود چیز یاد می-دهد و خود را تربیت می‌‌‌‌كند، بیشتر سزاوار است كه به او دست مریزاد بگویند تا كسی كه فقط به دیگران چیز&nbsp;
می‌‌‌‌آموزد و آن‌‌‌‌ها را تربیت می‌‌‌‌كند!&nbsp;
پس مهم‌‌‌‌ترین وظیفه‌‌‌‌ نسبت به خودمان و نسبت به دیگران این است كه خودمان را باید عوض كنیم. ایشان بارها این آیه را سر كلاس برای ما می‌‌‌‌خواندند وأتوا البیوت من ابوابها هر كاری را از راهش وارد شوید. راه تأثیر گزاری این است كه اول خودت را عوض بكنی. ما در راستای این هدف بلند چقدر برنامه ریزی  داشته‌‌‌‌ایم؟ و در راه اعتلای اخلاق چه قدر برنامه ریزی كرده‌‌‌‌ایم؟ هر كس به فراخور وظیفه و امكانات خودش. ایشان می‌‌‌‌فرمودند: از بنده می‌‌‌‌خواستند بیایید فلان جا سخنرانی كنید؛ به ایشان می‌‌‌‌گفتم من شب باید بنشینم در خانه و برای فردا فكر كنم، که سر كلاس چه بگویم كه بچه‌‌‌‌ها بخندند و حرفم اثر بكند؟ چه جوری بگویم؟ با چه مثالی بگویم؟ یعنی تدریس اخلاق برنامه ریزی لازم دارد و طرح درس می‌‌‌‌خواهد. ما برای اهدافمان هر چه مهم‌‌‌‌تر باشند، خیز بیشتری باید برداریم و برنامه ریزی قوی‌‌‌‌تر و محكم‌‌‌‌تری داشته باشیم. آیا ما برای آموزش مطالب دینی و اخلاقی این كار را می‌‌‌‌كنیم؟ برای این كار چه قدر سرمایه گزاری كرده‌‌‌‌ایم؟&nbsp;
پیغمبر اكرم صلی الله علیه و آله و سلم وقتی می‌‌‌‌خواستند دین اسلام را تبلیغ كنند، در همان گام اول مردم را با یك سؤال مواجه كردند كه ای مردم! اگر من به شما بگویم پشت این كوه دشمنی به سوی شما می‌‌‌‌آید، باور می‌‌‌‌كنید یا نه؟ همه گفتند: بله. هر چند در مواقعی حضرت بالای منبر برای مردم صحبت می‌‌‌‌كردند، ولی در مواقعی هم اذهان مخاطبین را درگیر مطلب می‌‌‌‌كردند و به تعبیر امروزی از روش فعال‌‌‌‌ استفاده می‌‌‌‌كردند. مثلا از اصحابشان سؤال می‌‌‌‌كردند شجاع‌‌‌‌ترین مردم كیست؟ یا بهترین چیز برای یك زن مسلمان چیست؟ یا گاهی فعالیتی را تدارك می‌‌‌‌دیدند مثلاَ یك بار در صحرا دستور دادند هیزم جمع كنید. اصحاب ‌‌‌‌گفتند: این جا هیزمی نیست! حضرت فرمودند: حالا بگردید. اصحاب هر یك از طرفی رفتند و هیزم‌‌‌‌هایی آوردند. مقدار زیادی جمع شد. حضرت نكته‌‌‌‌ی اخلاقی را كه می‌‌‌‌خواستند بگویند، فرمودند: گناهان كوچك ابتدا به چشم نمی‌‌‌‌آیند ولی وقتی جمع شوند، زیاد می‌‌‌‌شود. خلاصه ایشان در آموزش دین طرح و برنامه داشتند.&nbsp;
مرحوم آقای علامه هم از این روش‌‌‌‌ها استفاده می‌‌‌‌كردند. اگر اشکالی را در كسی می‌‌‌‌دیدند، با یك طرح مخصوص، چند ماه بعد به او منتقل می‌‌‌‌كردند. یا فکر می‌‌‌‌کردند اگر فلانی این اشتباه را كرده، چه طور&nbsp;
می‌‌‌‌شود به او گفت كه بهتر بفهمد. در كلاس‌‌‌‌های اخلاق اذهان بچه‌‌‌‌ها را در گیر می‌‌‌‌كردند. مثلا گاهی یك سؤال&nbsp;
می‌‌‌‌كردند برای این كه ذهن‌‌‌‌ها فعال شود. ما عموما از راه سخنرانی یا خطابه مطالب را به بچه‌‌‌‌ها منتقل&nbsp;
می‌‌‌‌كنیم. ما می‌‌‌‌گوییم، شاگردانمان می‌‌‌‌شنوند. من می‌‌‌‌گویم، پسرم می‌‌‌‌شنود. ذهن مخاطبین ما كی باید فعال بشود؟ كی باید پردازش بكند؟ هرچند خطابه در جای خودش بی‌‌‌‌تأثیر نیست اما در جاهایی كه می‌‌‌‌شود ذهن مخاطب را درگیر و فعال كرد، اگر نكنیم، ذهن او انفعالی بار می‌‌‌‌آید. و این روش یك پیام نهفته دارد و آن این كه تو هیچ وقت فكر نكن، من برای تو فكر می‌‌‌‌كنم، تو بپذیر. چنین مخاطبی در مقابل تهاجم فرهنگی پذیراتر است و برای این كه هر كسی هر چیزی بخواهد به او منتقل بكند آماده‌‌‌‌تر است. در حالی كه روش فعال برای مخاطبین بسیار مؤثرتر و جذاب‌‌‌‌تر است. اگر مخاطبین خودشان مسائل را تجزیه و تحلیل بكنند، خیلی عمیق‌‌‌‌تر می‌‌‌‌فهمند.&nbsp;
جناب آقای عدالتی در سال 1351 همت كردند درس‌‌‌‌های اخلاق آقای علامه را در شش پایه‌‌‌‌ی دبیرستان در طول سال ضبط كردند. بعد این‌‌‌‌ها پیاده شد. مطالعه‌‌‌‌ی این درس‌‌‌‌ها نشان می‌‌‌‌دهد كه ایشان از قبل برنامه را چیده بودند كه در كلاس اول چه بگویند، كلاس دوم چه بگویند و... یعنی قبلا در موردش فكر كرده بودند. شروع كلاس‌‌‌‌های ایشان معمولا با شادابی خاصی بود. یك نكته‌‌‌‌ی خنده داری كه بچه‌‌‌‌ها بخندند می‌‌‌‌گفتند و از همان دقایق اول بحث را شروع می‌‌‌‌كردند. در جلساتی هم كه دوستان خدمت ایشان می رسیدند، ایشان دقیقه‌‌‌‌ای را از دست نمی‌‌‌‌دادند و به محض این‌‌‌‌كه افراد می‌‌‌‌نشستند، ایشان نوشته‌‌‌‌ای را می‌‌‌‌دادند كسی بخواند، نكته‌‌‌‌ای یا روایتی می‌‌‌‌گفتند و سؤالی مطرح می‌‌‌‌كردند. خلاصه ایشان در شکار لحظه‌‌‌‌ها استاد بودند.&nbsp;
ایشان در طول كلاس نظرات بچه‌‌‌‌ها را می‌‌‌‌شنیدند ولی ارزش گذاری نمی‌‌‌‌كردند. وقتی بچه‌‌‌‌ها سكوت&nbsp;
می‌‌‌‌كردند، ایشان خلاصه‌‌‌‌ای از آن چه گفته شده بود می‌‌‌‌گفتند و دوباره مطلب را به بحث می‌‌‌‌گذاشتند، برای این كه ذهن بچه‌‌‌‌ها را كاملا درگیر بكنند.&nbsp;
علی رغم این كه كلاس ایشان واقعا فعال بود و بچه‌‌‌‌ها نظر می‌‌‌‌دادند و صحبت می‌‌‌‌كردند، بنده یاد ندارم در شش سالی كه با ایشان كلاس داشتیم، حتی یك بار روند بحث از دست ایشان در رفته باشد یا كلاس شلوغ شده باشد. آقای علامه در خارج از كلاس هیبت خاصی داشتند ولی در كلاس چیز دیگری بودند. روی مباحث كاملا مسلط بودند كه از كجا می خواهیم شروع كنیم و به كجا می خواهیم برسیم؟ در چه قسمت‌‌‌‌هایی بچه‌‌‌‌ها می‌‌‌‌توانند فعال باشند؟ داشتن این طرح كامل که از قبل چیده بودند، مهم‌‌‌‌ترین عاملی بود كه كلاس از دست ایشان در نمی‌‌‌‌رفت و اگر كسی نكته‌‌‌‌ای می‌‌‌‌گفت كه به بحث مربوط نبود، ایشان به سرعت مطلب را بر&nbsp;
می گرداند سر جایی كه باید بحث ادامه پیدا بكند.

سخنرانی حجة الاسلام محسن علی اكبریان درباره‌‌‌‌ی روش فعال درس اخلاق استاد علامه در همایش بازشناسی درس اخلاق استاد

بسم الله الرحمن الرحیم&nbsp;
&nbsp;&nbsp;
از تشریف فرمایی همه‌‌‌ی سروران گرامی كه لطف فرمودند و این دعوت را پذیرفتند تشكر می‌‌‌كنم. این مدرسه  به لطف خداوند از برکت اساتیدی مثل جناب آقای روزبه و جناب آقای علامه ایجاد شده است چون ما در دوران نوجوانی از بركت وجود آن‌‌‌ها استفاده كردیم و آن‌‌‌ها همیشه در زندگی ما حاضرند و ما زنده بودن آن‌‌‌ها را لمس می‌‌‌كنیم. با برپا بودن این مدارس و مجالس یاد این اساتید  برای كسانی كه از بركت وجود آن‌‌‌ها مستقیما استفاده نكردند، زنده می‌‌‌شود من در این‌‌‌جا خواستم نكته‌‌‌ای از جناب آقای علامه كه همیشه در ذهنم مانده خدمتتان عرض می‌‌‌كنم.&nbsp;
آقای علامه از جهت وقت شناسی ویژگی جدی داشتند. ما هر وقت در طول شش سال دبیرستان صبح‌‌‌ها مدرسه می‌‌‌آمدیم، می‌‌‌دیدیم ایشان قبل از همه‌‌‌ی دانش آموزها حضور داشتند یا وقتی به منزل ایشان می‌‌‌رفتیم، یادمان نمی‌‌‌آمد كه ایشان قبل از این كه ما دم درب برسیم درب را باز نكرده باشند. صدا می‌‌‌زدند: بفرمایید. در این باب بسیار حساس بودند. خاطره‌‌‌ای بیست سال پیش اتفاق افتاد كه حساسیت ایشان برای ما بسیار سازنده و ارزنده بود. عقیده‌‌‌ی ایشان این بود كه اگر كار خیری را بتوانند انجام بدهند، به هر قیمتی شده باید آن را انجام دهند و بارها می‌‌‌فرمودند: آقا پیش خدا مسئول هستی اگر كاری را بتوانی انجام بدهی و ندهی، و اگر تأخیر بیاندازی، در پیش گاه خدا باید پاسخ گو باشی.&nbsp;
چند روز از اول مهر گذشته بود ایشان زنگ زدند و گفتند: این كار را شما حتما انجام بده. سال تحصیلی هم شروع شده بود و نمی‌‌‌شد این كار انجام بشود. من خیلی تلاش كردم ایشان را منصرف كنم گفتم: سال تحصیلی شروع شده و جا به جایی‌‌‌ ممكن نیست و بهتر است این كار به سال تحصیلی آینده موكول شود. من خودم اول اردیبهشت ماه به شما زنگ می زنم! این گفتگو از خاطر بنده گذشت. اول اردیبهشت ماه بعد از نماز صبح تلفن زنگ زد. برداشتم دیدم آقای علامه است. خیلی تعجب كردم و اصلا تاریخ در ذهنم نبود. دیدم ایشان همان مطلب را یاد‌‌‌آوری كردند. ما خودمان با این كه از روش های جدید در وقت شناسی استفاده می‌‌‌كنیم ولی به اندازه‌‌‌ی ایشان  اصلا موفق نشدیم. حساسیت ایشان روی زمان بعد از این جریان من را به این باور رساند كه قطعا ایشان آینده را می‌‌‌دیده و شاید همین الآن را می‌‌‌دیده كه ما این‌‌‌جا جمع شده‌‌‌ایم و راجع به ایشان بحث می كنیم.&nbsp;
یك بار آقای علامه جلوی مدرسه‌‌‌ی روزبه به من گفتند: این كار را كه شروع كردی، دویست سال کار است. من احساسم این است كه ایشان قطعا این بحث را كاملا متوجه بود و حساسیتش را كاملا لمس می كرد.&nbsp;
برای شادی روح جناب آقای علامه و جناب آقای روزبه فاتحه ای بخوانیم.

سخنرانی آقای رحیم كلاهدوز در همایش بازشناسی درس اخلاق استاد علامه

سخنرانی آقای محمدتقی فیاض بخش درباره‌‌ی روش كرامت نفس در همایش بازشناسی درس اخلاق استاد علامه

بسم الله الرحمن الرحیم&nbsp;
&nbsp;
وقتی كه طرح درس اولین جلسه‌ی كلاس اخلاق را دیدم، ذهنم به سی سال قبل معطوف شد. زمانی که مرحوم استاد همین طرح درس را برای خود ما اجرا كردند. من آن فضا را برای شما ترسیم می‌كنم كه بچه‌های كلاس دوم راهنمایی تازه وارد محیط دبیرستان شده بودند و با این محیط كاملا آشنا نبودند و این طرح درس در روز اول مهر در اولین ساعت‌هایی كه بچه‌ها به كلاس رفته بودند، برای بچه‌ها اجرا شده است من یادم هست در سالن نماز دبیرستان کنار هم نشسته بودیم و وقتی كه همه‌ی بچه‌ها داخل شدند، مرحوم استاد بدون فوت وقت با عجله از در سالن وارد شدند، در حالی كه عبایشان را جمع كرده بودند با سرعت تشریف آوردند جلوی بچه ها و به این صورت شروع كردند به صحبت. من حالا می فهمم كه ایشان آن موقع اصول و مبانی مهمی را در تدریس رعایت می‌كردند. ایشان فرمودند: سلام علیكم، خوب حال شریف خوبس! احوالتون چطورس؟ حالتون بهترس یا احوالتون؟ (در این‌جا طرح درس اولین جلسه‌ی کلاس اخلاق استاد را آقای عمرانی در نقش استاد و آقای علی اکبریان در نقش شاگردان مشترکا اجرا کردند سپس آقای عمرانی ادامه دادند:) 
می توانید حس کنید ما چه قدر جا خورده بودیم! یك فرد روحانی  با آن هیبت این طوری صحبت كند. بسیاری از درس‌های ایشان این گونه بود با ایجاد چالش‌ها و سؤال‌هایی درباره‌ی مطالبی كه معمولا بچه‌ها به صورت اكتسابی از محیط خانه و مدرسه كسب كرده بودند و طوطی وار پاسخ می دادند. ایشان نه رد می‌كرد نه تأیید می كرد، صرفا چالشی ایجاد می‌كرد مثل این كه بله هواپیما اختراع كنیم یك ساعته برویم مشهد بعد این چالش را پشت سرش ایجاد می‌كرد که خوب آن زمان كه این وسیله‌ها اختراع نشده بود، مردم آرام تر بودند. با این چالش، پازل‌های فكری بچه‌ها كه دیگران برایشان چیده بودند، به هم می‌ریخت. بعد ایشان می‌گفت: حالا خودت فكر كن، نظر بده. زمان كم می آید، بیاید! جلسه‌ی بعد ادامه می‌دهیم. عجب! این قدر نظر متعلم و دانش آموزان می‌تواند در طرح درس و تشكیل یك مفهوم و به وجود آوردن یك دانش مؤثر باشد؟! 
روشی كه آقای علامه آن موقع در درس اخلاق به كار می‌بردند، ما می‌بینیم الآن در دنیا تبیین علمی شده و به عنوان روش فعال پذیرفته شده است. ایشان این روش را در آن زمان در آموزش اخلاق به كار می برد. در جلساتی هم كه معلمین خدمت ایشان می رسیدند ایشان افراد را با مسأله در گیر می كردند: آیه‌ یا حدیث یا متنی را می‌خواندند، ، مطلبی را از نهج البلاغه می‌آوردند سپس سؤالی را مطرح می‌كردند و از افراد می خواستند پاسخ دهند و اگر كسی نظر نمی‌داد، می‌گفتند: شما نگفتی! نظرت چیه؟ در كلاس هم همین طور بود. به طور كلی این درگیر كردن ذهن را به عنوان یك اصل مسلم در تدریس خودشان قرار داده بودند. ما نمی‌دانیم ایشان آن زمان از کجا به این روش دست پیدا کرده و آن‌ها را یافته بودند.&nbsp;
ایشان در صدد تحمیل محتوای فكر نبودند كه بعد رفتارهای مقطعی و ریاكارانه نتیجه اش بشود. ایشان شیوه‌ی تفكر را می‌خواستند عوض كنند. اگر نحوه و روش تفكر افراد عوض شد، در همه‌ی مسائل می توانند پردازش های لازم را داشته باشند و تصمیم‌های مناسب را بگیرند. من یادم هست ایشان روی كلمه‌ی همج رعاﺀ چندین جلسه بحث می‌كردند تا ملكه‌ی ذهن شود. انسان می‌تواند در موقعیت‌های مختلف، خویی پشه گونه داشته باشد، حال چه كنیم كه پشه نباشیم و هر جا باد می‌آید، ما را جا به ‌جا نكند. 
آقای علامه برای دانش آموزان فعالیت تكمیلی تعیین می‌كردند تا خارج از كلاس برای جلسه‌ی بعد آن را انجام بدهند. در همین طرح درس در آخر ساعت فرمودند: آقایان بروند با پدرشان با برادرشان مشورت بكنند ان شاﺀ الله اگر عمری بود در جلسه آینده در این باره بحث می كنیم. به این طریق می‌خواستند ذهن بچه‌ها تا هفته‌ی بعد درگیر بماند و به این ترتیب ایشان آمادگی جلسه‌ی بعد را ایجاد می‌كردند. 
نكته‌ی دیگر این كه طراحی درس ایشان به گونه‌ای بود كه دانش آموز سرانجام آن را نمی‌دانست. همان پارازیتی كه بچه‌های باهوش و بالاتر از متوسط در كلاس می‌دهند و چون می‌دانند مربی از چه خوشش 
می آید، به گونه‌ای پاسخ می‌دهند كه مربی آن‌ها را تأیید كند. در كلاس ایشان بچه ها معمولا نمی‌توانستند پیش بینی كنند كه ایشان به چه سمتی موضوع را هدایت می‌كند تا آن را به صورت كلیشه‌ای و غیرباورمدار مطرح كنند. آن‌ها نظر خودشان را می‌گفتند، ایشان هم هیچ گونه داوری و قضاوتی نمی‌كرد كه تو خوب گفتی یا تو بد گفتی. لذا بچه‌ها آزادانه نظر خود را ارائه می كردند.&nbsp;
تنوع روش‌های ایشان در كلاس قابل دقت بود: گاهی متنی یا شعری را می دادند به یكی از بچه‌ها تمرین كند بعد سر كلاس برای بقیه بخواند. گاهی شعری را می‌گفتند یكی از بچه‌ها می‌آمد روی تخته می‌نوشت، بقیه در دفاترشان می‌نوشتند. گاهی شعر یا آیه را می‌گفتند بچه‌ها باهم بخوانند. بعضی وقت‌ها می‌گفتند شعر یا روایتی را بچه‌ها دو نفر دو نفر برای هم بخوانند و معنا بكنند بعد با این تعبیر خیلی سریع می‌گفتند: هر آقایی واسه داداشیش از حفظ بخونه و گاهی هم پلی كپی كه بحثش در كلاس شده بود، می‌دادند بچه‌ها ببرند منزل كه دیگران هم استفاده بكنند. 
هفته‌ای یك زنگ، زنگ اخلاق بود كه تمام پایه‌ها این زنگ را داشتند و جزﺀ برنامه‌ی درسی شان بود. طرح درس‌های آقای علامه یك روند طولی داشت كه از ابتدای دوم راهنمایی شروع می شد و به سال آخر ختم 
می شد جز كلاس اول نظری كه ایشان به جای درس اخلاق هفتگی، هر روز برای آن‌ها تفسیر می‌گفتند.&nbsp;

سخنرانی آقای هادی عمرانی درباره روش فعال درس اخلاق استاد علامه در همایش بازشناسی درس اخلاق استاد

بسم الله الرحمن الرحیم
بنده به عنوان  دبیر ورزش به دبیرستان علوی معرفی شدم. ابتدا فکر می‌‌‌‌‌کردم این دبیرستان در حد مدارس دیگر است. وقتی وارد علوی شدم، دیدم نه! تدریجا به عظمت و بزرگواری عزیزانی مثل مرحوم علامه و مرحوم روزبه آشنایی پیدا کردم؛ دیگر خود را به عنوان دبیر احساس نمی‌‌‌‌‌کردم بلکه شاگرد مکتب علوی می‌‌‌‌‌یافتم . در هر صورت در حد بضاعت خود توشه برداشتم .مدرسه‌‌‌‌‌ی علوی‌‌‌‌‌ هم برای معلم و هم برای شاگرد، آموزشگاه بود. بودند دبیرانی که مثل من فکر می‌‌‌‌‌کردند این دبیرستان هم مثل دبیرستان‌‌‌‌‌های دیگر است، اما به تدریج در می‌‌‌‌‌یافتند که این جا چیز دیگری است.
سال اول که در دبیرستان مشغول  شدم، مرحوم علامه به من فرمودند: جمعه صبح‌‌‌‌‌ها چه کار می‌‌‌‌‌کنی؟ عرض کردم: دعا می‌‌‌‌‌خوانم .ایشان فرمودند: بچه مسلمان ها نیاز دارند، بیا به مدرسه کمک کن! صبح جمعه آمدم دبیرستان درب زدم . از داخل مدرسه صدای آب را می شنیدم اما درب را باز نمی‌‌‌‌‌کردند! صبر کردم. چند دقیقه طول کشید. دیدم یک نفربه سرعت درب را باز کرد ودوید رفت توی دفتر. آمدم دیدم علامه است که آب حوض مدرسه را می‌‌‌‌‌کشیده! خندید و گفت: اگر می‌‌‌‌‌دانستم تو هستی، درب را باز می‌‌‌‌‌کردم.
مرحوم علامه درسال‌‌‌‌‌های اول که مستخدم نداشتیم، خودش نظافت مدرسه را انجام می‌‌‌‌‌داد، قبا را بالا می‌‌‌‌‌زد و حیاط را نظافت می‌‌‌‌‌کرد، تخته‌‌‌‌‌ها را پاک می‌‌‌‌‌کرد، حتی دست‌‌‌‌‌شویی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را می‌‌‌‌‌شست که وقتی بچه‌‌‌‌‌ها می‌‌‌‌‌آیند، تمیز باشد.
به نظر بنده اگر علامه بود و روزبه نبود،این موفقیت برای علامه و علوی نبود و اگر روزبه بود وعلامه نبود، این موفقیت نبود. علامه و روزبه دو یار هم‌‌‌‌‌راه و هم‌‌‌‌‌فکر بودند. فکر نمی‌‌‌‌‌کنم در زمان ما کسی به جامعیت علمی روزبه در علوم قدیمه و جدیده باشد.
 می‌‌‌‌‌خواهم  خاطره‌‌‌‌‌ای  از مرحوم روزبه برای شما نقل کنم. من در مدرسه ناهار بچه‌‌‌‌‌ها را اداره می‌‌‌‌‌کردم وبه حیاط وکتاب‌‌‌‌‌خانه هم نظارت داشتم. معمولا دم درب دبیرستان یک نفر مستخدم می‌‌‌‌‌نشست. در مدرسه هم فروشگاهی داشتیم که شاگردان برای تهیه‌‌‌‌‌ی خوراکی نخواهند از مدرسه خارج شوند. البته کسانی که منزلشان نزدیک بود، برای خروج از مدرسه کارتی داشتند ولی بقیه جز با اجازه‌‌‌‌‌ی مدرسه حق خروج نداشتند. یک روز آمدم دم درب مدرسه، دیدم مستخدمی که باید آن‌‌‌‌‌جا باشد که کسی بیرون نرود، نیست و مرحوم روزبه - رییس دبیرستان با آن مدارج علمی - به جای او روی صندلی نشسته است! گفتم: فلانی کجاست؟ ایشان تمام قد ایستاد و فرمود: گفته-ام برود برای من ناهار بخرد. گفت: اگر از این جا بروم و نباشم، آقای علی‌‌‌‌‌رضایی مرا مؤاخذه می‌‌‌‌‌کند. من به ایشان قول داده‌‌‌‌‌ام که تا وقتی برگردد، سر جایش بنشینم. حالا ناهار مرحوم روزبه چه بود؟ یک کاسه ماست،یک تکه نان، یک خرده سبزی! من خجالت کشیدم ومثل بادکنکی که به آن سوزن بزنند، باد و ورمم خوابید. به مرحوم روزبه عرض کردم: خواهش می‌‌‌‌‌کنم شما تشریف ببرید دفتر، من این جا هستم تا آن عزیز برگردد.  ایشان فرمودند: نه، شما وظیفه‌‌‌‌‌ی دیگری دارید، بروید مشغول کار خودتان باشید. واقعا علامه و روزبه در رفتار وگفتار به ما درس می‌‌‌‌‌دادند.
آقای ماوندادی یکی از اولین مربیان دوره‌‌‌‌‌ی جدید ورزش، زرتشتی و آدم خیلی پاکی بود وبه خاطر پاکی علوی هم خیلی به علوی علاقه داشت. آن وقت هیچ مدرسه‌‌‌‌‌ای نرمش صبح‌‌‌‌‌گاهی نداشت. یک روز صبح آمد دبیرستان علوی ونرمش بچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها را دید وخیلی لذت برد. آمد پشت بلندگو شروع کرد به تمجید کردن از ما که آقای علی-رضایی این طور، آقای علی‌‌‌‌‌رضایی آن طور... ما هم جوان بودیم و بدمان نمی‌‌‌‌‌آمد از ما تعریف کنند.
من او را تا دم درب بدرقه کردم و برگشتم.  مرحوم علامه با حرکت دست، بنده را احضار کردند. با خودم گفتم: خدایا! چه کار غلطی کرده‌‌‌‌‌ام؟ آمدم خدمت آقای علامه نشستم. فرمودند: احثوا التراب فی وجوه المداحین به صورت مدح کنندگان وچاپلوسان خاک بپاشید. بعد رویشان را برگرداندند. یعنی برو دنبال کارت! ببینید چه قدر دقیق به خال می‌‌‌‌‌زد! بی‌‌‌‌‌خود، علوی، علوی نشد.
خاطرات ارزنده‌‌‌‌‌ی این بزرگان خیلی بیش از این موارد است که باید در فرصت‌‌‌‌‌های مناسب بیان گردد. امیدواریم که بتوانیم راه آنان را ادامه دهیم.
   والسلام

خاطرات آقای محمدرضا علی‌‌‌‌‌رضایی از استاد علامه و استاد روزبه  در همایش آرامش‌‌‌‌‌جویی در مکتب تربیتی استاد

پژوهشکده‌‌‌‌ی استاد روزبه از 15 سال پیش به همت آقای دکتر محسن شکوهی‌‌‌‌یکتا و با حمايت مرحوم آقای علاّمه شروع به کار کرد. فعالیت‌‌‌‌های پژوهشکده برای 4 گروه هدف، برنامه ریزی شده است:
اولین گروه، کودکان و نوجوانان هستند که پروژه‌‌‌‌های اخلاق فعال و آموزش روش حل مسأله جزء مجموعه کارهای این بخش است.
دومین گروه، معلمین ومدیران هستند که 2 دوره معادل کارشناسی ارشد وچندین کارگاه آموزشی برای آن‌‌‌‌ها اجرا شده است.
سومین گروه، اساتید و متخصصان ودانشجویان هستند. مقالاتی که در کنفرانس‌‌‌‌های علمی داخل و خارج  ارائه شده و در ژورنال‌‌‌‌ها به چاپ رسیده و چند کتاب تخصصی برای این‌‌‌‌ گروه آماده شده است.
چهارمین گروه، والدین دانش‌آموزان هستند که کارگاه‌های آموزشی متنوعی برای آن‌‌‌‌ها اجرا می‌گردد.
بخش آموزش پژوهشکده از 5 سال پیش کارش را آغاز کرد و کارگاه‌های‌‌‌‌ آموزشی متعددی را پس از طراحی و تدوین، اجرا نمود. مراحل طراحی کارگاه‌‌‌‌ها به شرح زیر است:
ابتدا ادبیات تحقیق در زمینه‌‌‌‌ی مسأله‌‌‌‌ی مورد نظر مورد بررسی قرار می‌‌‌‌گیرد. بعد نقد و تحلیلی نسبت به برنامه-های کاربردی و کارگاه‌‌‌‌های آموزشی موجود انجام می‌‌‌‌شود. سپس چهارچوب اولیه‌‌‌‌ی کارگاه  آموزشی طراحی شده، متن طرح درس‌های آن آماده می‌‌‌‌گردد.  این طرح درس‌ها مورد بازنگری و بررسی مجدد قرار می‌‌‌‌گیرد. در عرض این کار، پاورپوینت‌‌‌‌ها و اسلایدها‌‌‌‌ی مربوط به هر جلسه نیز آماده می‌‌‌‌شود. سپس آموزش و باز آموزی مجریان انجام می گیرد که این امر موجب هماهنگی بسیار جدی آنان در اجرای کارگاه‌ها شده است. برای هر کارگاه چند دوره اجرای آزمایشی داریم. اجرای اصلی پس از گرفتن بازخوردهای دقیق ورفع نواقص احتمالی شروع می‌‌‌‌شود. در مرحله‌‌‌‌ی اجرای اصلی، کارگاه را برای گروه هدف مثلا مادران وپدران یک مدرسه در حدود یک ساعت توضیح می‌‌‌‌دهیم تا انتخاب و ثبت‌‌‌‌نام آن‌‌‌‌ها دقيق و آگاهانه باشد. در پایان هر کارگاه آموزشی، یک کلیپ اخلاقی به مدّت 5 تا 10 دقیقه نمایش داده می‌‌‌‌شود. سعی شده است مفاهيم انتخاب شده برای کلیپ با مطالب ارائه شده در هر کارگاه هماهنگ باشد. برای تهیه‌‌‌‌ی این کلیپ‌‌‌‌ها فعلا از آموزه‌‌‌‌های مرحوم آقای علامه بهره می‌‌‌‌بريم و بنا داریم در آینده از تعالیم حاج آقای ضیاءآبادی و مرحوم آقای مجتهدی هم در این زمینه استفاده کنیم.
نکته‌‌‌‌ی مهم دیگر دراجرای کارگاه‌‌‌‌های آموزشی، بحث ارزش‌‌‌‌یابی است که اثر بخشی و تأثیرات مستقیم و غیر مستقیم آن‌‌‌‌ها را بررسی می‌‌‌‌کند. برای این کار، قبل از شروع و بعد از پایان هردوره، تست‌‌‌‌های روان‌‌‌‌شناختی که قبلاً طراحی شده به شرکت کنندگان داده می‌‌‌‌شود و نتایج آن بعد از تحلیل‌‌‌‌های آماری به صورت مقالات علمی در نشریات علمی - پژوهشی و در کنفرانس‌‌‌‌های داخلی وخارجی ارائه می‌‌‌‌گردد.
در این‌‌‌‌جا برای آشنایی علاقمندان، برخی از این کارگاه‌ها را به طور مختصر معرفی می‌کنیم:
کارگاه تربيت کودک انديشمند مبتنی بر روش حل مسأله، اوليا و مربيانی را مخاطب قرار داده که با کودکان 4 تا 7 ساله در تماس هستند. اين کارگاه طی 9 جلسه‌‌‌‌ی دو ساعته، هفته‌‌‌‌ای يک‌‌‌‌بار اجرا می‌‌‌‌شود.
کارگاه تربیت نوجوان اندیشمند نيز مبتنی بر روش حل مسأله برنامه‌‌‌‌ریزی شده، مختص اولیا و مربیانی است که با دانش‌‌‌‌آموزان 8 تا 12 ساله  سر و کار دارند. این کارگاه در10 جلسه‌‌‌‌ی 2 ساعته و هفته‌‌‌‌ای یک‌‌‌‌ بار برگزار می‌‌‌‌شود.
کارگاه تحول نوجوان در6 جلسه‌‌‌‌ی 2 ساعته برای اولیا و مربیانی طراحی شده که با گروه سنی 13 تا 18 سال ارتباط دارند. در هر جلسه، یکی از مشکلات رایج نوجوان و خانواده‌‌‌‌ی او مطرح می‌‌‌‌شود و برخوردهای مناسب ارائه می‌‌‌‌گردد.
تعدادی کارگاه تحت عنوان پروژه‌‌‌‌ی آرامش‌‌‌‌جویی طراحی شده که اولین آن مدیریت خشم است. هدف این کارگاه 7 جلسه‌‌‌‌ای 2 ساعته، آشنا شدن با فواید و مضار خشم و آسیب‌‌‌‌های بروز نابه‌‌‌‌جای آن و آموزش مهارت‌های مدیریت و کنترل خشم است. این کارگاه برای افراد بزرگسال اجرا می‌‌‌‌شود ولی طرح دانش‌آموزی آن را ان شاء الله از تابستان سال جاری شروع خواهیم کرد.
کارگاه دیگر، مدیریت استرس است. جدیدترین روش‌‌‌‌های مدیریت استرس در برنامه‌‌‌‌ریزی این کارگاه به کار گرفته شده است.
کارگاه دیگر، کارگاه عفو و بخشش است  که مراحل طراحی نهایی را می‌گذراند.
سه کارگاه دیگر در مرحله‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ی مقدماتی ادبیات و تحقیق است: آرامش و مثبت‌‌‌‌اندیشی، آرامش از تفویض تا رضا، آرامش و امید که نشان می‌‌‌‌دهد اعتقاد به مهدویت چگونه موجب آرامش ‌‌‌‌می‌‌‌‌شود.

سخنان آقای عباس صابریان در معرفی پژوهشکده‌‌‌‌ی روان‌‌‌‌شناسی استاد روزبه در همایش آرامش‌‌‌‌جویی در مکتب تربیتی استاد علامه

کارگاه آرامش روحی مبتنی بر تعالیم اخلاقی مرحوم آقای علامه طراحی شده است، چون ایشان به عنوان کارشناس خبره‌‌ی معارف اسلامی، روی نکات بسیار کلیدی و زیربنایی و در عین حال کاربردی دست می‌‌‌گذاشتند. در این کارگاه از سخنرانی‌‌‌‌های شرح صدر و حزن واندوه ایشان  استفاده شده است. مفاهیم کلیدی این  کارگاه چنین است: 

مرحوم آقای علامه بر مفهوم زمان (گذشته، حال وآینده) بسیار تأکید می‌‌کردند که ما در گذشته و آینده نباید زندگی کنیم و گرنه فرصت ‌‌حال را از دست می‌‌دهیم و به این فرمایش منسوب  به امیرالمؤمنینعلیه السلام، زیاد اشاره می‌‌کردند که:

ما فات مضی و ما سیأتیک فأین                     قم فاغتنم الفرصة بین العدمین

آن چه گذشته، گذشته است و آن چه  بعدا می‌‌آید کجاست؟ برخیز وفرصت بین این دو عدم راغنیمت شمار. روشن است که معنای این فرمایش این نیست که ما از گذشته‌‌ها درس نگیریم یا برای آینده برنامه ریزی نداشته باشیم.

ایشان هم‌‌چنین این شعر را برای غنيمت‌‌شماری فرصت‌‌های عمر و زندگی شاد و خرم می خواندند که:

جهان از پی شادی و خوش‌‌دلی است                        نه از بهر بی‌‌داد و محنت‌‌کشی است

چـو دی رفـت و فـردا نـیـامـد پــدیــد                        یـک امـشـب بـه شـادی بـبـاید بـرید

مفهوم کلیدی بعدی این است که همه چيزدنیا امکان ندارد به میل کسی باشد.

ای حافظ ار مدام میسر شدی مراد                       جمشید نیز دور نماندی ز تخت خویش

به عنوان مثال استاد می‌‌فرمودند: اسکندر موقع مرگ به مادرش توصیه کرد که مادر جان! وقتی من مُردم، در مجلسی که برای من می‌‌گیری، از هر کس آمد، مشکلاتش را بپرس. مادر همین کار را کرد. هرکس می‌‌‌آمد می‌‌پرسید: مشکلات شما چیست؟ شروع می‌‌کرد به گفتن. نفر بعدی همین طور... در آخر گفت: خدا رحمتت کند اسکندر! که تا وقتی زنده بودی، مایه‌‌ی آبروی من بودی و وقتی مُردی، مایه‌‌ی آرامش من شدی! فهمیدم من فقط نیستم که مشکل دارم و جوان از دست داده‌‌ام؛ هر کس مشکل مخصوص خودش را دارد. هیچ کس بی‌‌مشکل نيست و همه چيز نمی‌‌تواند به میل من باشد.

مفهوم بعدی، اثرات منفی خواسته‌‌های فراوان انسان بر آرامش روح اوست. ایشان این جمله‌‌ی ابن مسکویه را از کتاب طهارت الاعراق او نقل می‌‌کردند که: الحزن الم نفسانی، یعرض لفقد محبوب او فوات مطلوب. حزن یک نوع درد و مرض نفسانی است  که به خاطر دست نیافتن به محبوب یا از دست دادن مطلوب حاصل می‌‌شود. یعنی انسان چیزی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌خواهد که گیرش نمی‌‌آید و یا چیزی را که دوست دارد، از دست می‌‌‌دهد. اگر انسان بتواند خواسته‌‌هایش را کم کند، طبیعتا تحت فشار کم‌‌تری قرار می‌‌گیرد. غم و غصه، ترس و نگرانی، اضطراب و تشویش به خاطر چیز‌‌هایی است که ما دنبالش هستیم و گیرمان نمی‌‌آید یا چیز‌‌هایی است که از دست می‌‌دهیم.

جهان یک سر به کام خویش دیدم                               چو بنهادم برون از خویش گامی

مفهوم کلیدی بعدی، بی توجهی به موهومات است. در جهان اموری واقعیت دارد و اموری وهم و خیال است؛ از جمله حرف مَردم! ایشان می‌‌فرمودند: حرف مردم مهم نیست؛ ما برای مردم نباید زندگی کنیم. خانمی به شوهرش گفته بود: تلویزیون بخر. گفته بود: پول ندارم.  خانم گفته بود: لا اقل یک آنتن تلویزیون بخر، بگذاریم بالای پشت‌‌بام که مردم نگویند ما فقیر‌‌ایم و تلویزیون نداریم!

آقای علامه روی این روایت امام باقرعلیه السلام زیاد تأکید می‌‌کردند که: و اعلم بأنک لا تکون لنا ولیا حتی لو اجتمع علیک اهل مصرک و قالوا انک رجل سوء لم یحزنک ذلک و لو قالوا انک رجل صالح لم یسرک ذلک بدان تو شیعه‌‌ی ما نیستی مگر این‌‌که اگر همه‌‌ی مردم اهل شهرت جمع بشوند و بگویند:‌‌ تو آدم بدی هستی، ناراحت نشوی و اگر همه جمع بشوند و بگویند: تو آدم خوبی هستی، خوشحال نشوی! برای این‌‌ که حرف مردم  واقعیت‌‌ها را عوض نمی‌‌کند و ارزش حقیقی انسان را در پیشگاه الهی بالا و پایین نمی‌‌برد.

فــراهــم نــشـیـنـنـد تــر دامـنــان                             که این زهد خشـک است وآن دام نـان

تـو روی از پـرسـتـیـدن حق مپیچ                            بــهـل تـا نـگـیـرند خـلقت به هـیچ

چو راضی شد از بنده یزدان پاک                            گر اینان نگردند راضی چه باک؟

یا این شعر را می‌‌خواندند که:

مـدح و ذم‌‌ات گر تفاوت می‌‌کند                                بتگری باشی که او بت می‌‌کند!

مفهوم کلیدی بعدی، باور به توحید است. از اهل دلی پرسیدند: حالت چه طوراست؟ گفت: عالی است چون همه چیز بر طبق مراد من است؛ باران به اذن من می‌‌آید، خورشید به اذن من طلوع و غروب می‌‌کند و... گفتند: چه طور این حرف را می‌‌زنی؟ این‌‌ها که کفر است! گفت: نه، وقتی من خواستِ خود را در خواستِ معبودم محو کردم، هر چه او بخواهد، من همان را می‌‌خواهم؛ دیگر چه طور ناراحت باشم؟ اگر کسی خدا را این طور شناخت، دیگر کی مضطرب می‌‌شود؟ آرامش واقعی مرهون چنین معرفتی است.

یــکـی درد و یــکـی درمـان پـــســنـدد                       یکی وصــل و یکی هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجـران                      پـسـنـدم آن چـه را جـانـان پسـندد

تفویض، توکل، تسلیم و رضا که ارکان و پايه‌‌های توحيد هستند، از جمله مصادیق این باوراند.

مفهوم کلیدی بعدی، توجه به این نکته است که حوادث عالم از پیش تعیین شده‌اند. قرآن می‌‌فرماید: ما اصاب من مصیبة فی الارض و لا فی انفسکم الا فی کتاب من قبل ان نبرأها هیچ مصیبتی در زمین و در جان‌‌های شما نمی‌‌رسد، مگر قبل از آن که در این عالم به وجود آید، در کتابی نوشته و معین شده است. مثلاً قرار است زلزله بیاید، من چرا باید غصه بخورم یا به هم بریزم؟ اگر به هم ریختم، کاری که باید درست انجام بدهم، نمی توانم انجام بدهم. قرار است زلزله بیاید، من هم باید خانه‌‌ام را در برابر زلزله مقاوم بسازم. اگر فقط غصه بخورم که چرا می‌‌خواهد زلزله بیاید، دیگر به انجام وظایفم نمی‌‌رسم.

آقای علامه این داستان را می گفتند که یک اروپایی سفری به آفریقا و مصر رفت. دربیابان اتوبوس خراب شد. راننده‌‌ی عرب هرکاری کرد که ماشین راه بیافتد، راه نیافتاد. با آرامش می‌‌گفت: مکتوب مکتوب. او که معنی این کلمه را نمی‌‌دانست، با تعجب پرسید: این راننده چه می‌‌گوید و چه طور آرام است ؟ اگر تا چند ساعت دیگر کسی به دادمان نرسد، از تشنگی و گرسنگی  دروسط این بیابان می‌‌میریم! برای او توضیح دادند که راننده می‌‌گوید: قرار بوده این اتفاق بیافتد، ما رسیدگی و پیش‌‌بینی‌‌ها ودقت‌‌هایمان را کرده‌‌ایم، حالا اگر غصه بخوریم، چه اثری دارد؟ باید خوش باشیم!

 از مفاهیم کلیدی دیگری که در این کارگاه به آن پرداخته می‌‌شود، ملازمه‌‌ی بین شادی در به دست آوردن چیزی و غم و غصه‌‌ در از دست دادن آن است. کسی که وقتی خانه‌‌ای را معامله می کند، با دُمش گردو می‌‌‌شکند! طبیعتا اگر این خانه در خیابان افتاد و قرار شد خراب شود، سکته خواهد کرد. کسی که وقتی یک ماشین گران‌‌قیمت خریداری می‌کند و شب از خوشحالی خوابش نمی‌‌برد، اگر روزی آن  را دزد برد، باز ازغصه خوابش نخواهد برد. این دو لازم و ملزوم  یکدیگراند. آقای علامه به این کلام امیرالمؤمنینعلیه السلام استشهاد می‌‌کردند که: و من استشعر الشعف بها ملأت ضمیره اشجانا لهن رقص علی سویداء قلبه هم یشغله و غم یحزنه کسی که شعار خودش را این قرار داده که  به وسیله‌‌ی امور دنیا خوشحال بشود، طبیعی است که دلش مالامال از خون باشد و غمی او را فرامی‌‌گیرد که چرا این طور شد و چرا آن طور نشد؟ یا نکند این طور بشود یا آن طور نشود! وقتی مقامی به او دادند و او خوشحال شد، همیشه به فکر این است که اگر این مسند را از من بگیرند، چه می‌‌شود؟ اگر ماشین مرا بدزدند، چه می‌‌شود؟ اگر تصادف کنم، چه می‌‌‌شود؟ همیشه این غم وغصه همراه او است. لازمه‌‌ی آن شعف، این غصه است. پس باید انسان چنان باشد که آیه می فرماید: لکی لا تأسوا علی ما فاتکم و لا تفرحوا بما آتاکم غصه نخورید برای آن چه از دستتان رفته و خوشحال نشوید به آن چه به شما  رو آورده.

 یکی از مفاهیم بسیار کلیدی این کارگاه، شرح صدر است که داشتن آن منشأ بسیاری از صفات حسنه و نداشتن آن باعث بسياری از صفات رذیله‌‌ است.

 ساختار هر جلسه‌‌ از این کارگاه به این شکل است که اول یکی از مفاهیم کلیدی، همراه با بحث‌‌های نظری وکاربرد آن در زندگی روزمره و بیان تجربیات شخصی شرکت کنندگان در رابطه با آن مفهوم، آموزش داده می‌شود. سپس یک  فعالیت‌‌ گروهی انجام می‌گردد و هر گروه درباره‌‌ی موضوع مورد نظر بحث ‌‌می‌‌کنند و نظرات خودشان را به جمع ارائه داده و گروه‌‌های دیگر به نقد و تحلیل نظرات آن‌‌ها می‌‌پردازند. سپس براساس تجربه‌‌های شخصی مطرح شده و فعالیت‌‌های گروهی، راه‌‌کارهای عملی پیشنهاد می‌‌شود. در برخی از جلسات یک فعالیت تکمیلی برای طول هفته‌‌ی شرکت‌کنندگان، جهت به کارگیری مفهوم آموزش داده شده در زندگی روزمره، در نظر گرفته شده تا در طول هفته با آن دست‌‌ورزی کنند و در ابتدای جلسه‌‌ی بعد، به تحلیل و بررسی آن بپردازند. در پایان هر جلسه، یک کلیپ اخلاقی نمایش داده می‌‌شود که سعی شده مرتبط با مفهوم کلیدی آن کارگاه باشد.

و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته

سخنان حجت الاسلام حاج محسن علی‌‌اکبریان در همایش آرامش‌‌جویی در مکتب تربیتی استاد علامه

بسم الله الرحمن الرحیم
من ابتدا شعف خودم را از این که در جمع شما ویکی از شما خانواده‌ی علوی هستم، ابراز می‌کنم.
آقای علامه درهمه‌ی زمینه‌ها ابتکار وخلاقیت داشت. توانایی وهنر آقای علامه در تهیه‌ی امکانات برای مدرسه از این موارد است که مغفول افتاده.
شما به یاد دارید که آن زمان فرهنگ مدرسه‌سازی اصلا متعارف و متداول نبود. مسلمان‌ها به راحتی مسجد می‌‌‌‌ساختند.مرحوم پدرم می‌گفت: دو سه نفر هستند که می گویند هر مسجدی ساخته شود، دستشویی آن به عهده‌ی ما! در این حد آمادگی و استقبال بود، اما برای مدرسه سازی فرهنگش نبود.
خاطره‌ای برای شما  نقل کنم. میزی که الأن در دفتر دبیرستان علوی است، سال 35 هم که ما به دبیرستان آمدیم همین میز در دفتر بود. آقای علامه می‌فرمودند: من این میز را 60 تومان خریدم (60 تا یک تومانی) برای تهیه‌ی این 60 تومان رفتم بازار پیش یکی از کسانی که احتمال می‌دادم بتواند کمک کند. برای او نزدیک به یک ساعت درباره‌ی آدم سازی و لزوم مدرسه‌داری حرف زدم. حرف‌هایم که تمام شد،20 تومان درآورد داد. رفتم سراغ بازاریِ دیگر. درهمین حدود از من وقت گرفت واتفاقا او هم 20 تومان داد. نفر سوم هم 20 تومان تا این میز دست دوم را خریدم.
 در آن زمان پول گرفتن برای کار فرهنگی مشکل بود. اما آقای علامه با خلاقیت و پشت‌کاروتاثیری که داشت این راه را هموار کرد. اگر چه روحانی با عمامه‌ی کوچک و محاسن کوتاه وفرز دویدن واین طرف آن طرف رفتن رسم نبود و تحویل گرفته نمی‌شد، ولی آقای علامه با ویژگی‌های خاص خود توانست این حرکت فرهنگی را آغاز کند و ادامه دهد. کلام ایشان در افراد خیلی مؤثر بود. به عنوان مثال آقای محمد‌ی اردهالی گفتند: رفتم خانه‌ی خواهرم، دیدم از دست شوهرش گله می‌کند. گفتم: چی شده؟ گفت: شوهرم داره فرش‌ها رو جمع می‌کنه ببره بفروشه! رفتم پرسیدم: جریان چیه؟ گفت: آقای علامه گفتند: پول لازم داریم. گفتم: ندارم. گفتند: فرش زیر پایت رابفروش. می‌خواهم این فرش را ببرم بفروشم. گفتم:عیب نداره، حرف ایشان رو عمل کن، بعدا جبران می‌شه. همان طورهم شد.
ایشان برای ایجاد این فرهنگ باید زمینه‌سازی می‌کردند. به خوبی به یاد دارم وقتی ما صبح‌ها در حیاط مدرسه بازی می‌کردیم و ایشان از بالای ایوان نظارت می‌کردند، چند صندلی گذاشته بودند و به 4‌‌‌5 نفر بازاری جامع‌ المقدمات درس می‌دادند. کسی که فضلای قم پای درس او بودند، به انگیزه‌ی عربی درس دادن فکر این چند نفر را می‌ساختند. مرحوم شالچیان ومرحوم نیکومنش ازاین‌ها بودند. کار به این جا می‌رسد که آقای شالچیان، برای پول دادن به مدرسه پیش قدم می‌شود. ایشان 3 بار سکته کرده بود. به آقای علامه گفته بود: به من می گویند چرا این قدر حرص و طمع داری؟ تو که 3 بار سکته کرده‌ای، چرا هنوز بازار می‌آیی؟
ولی می‌خواهم فقط به شما بگویم، به خدا قسم با این که شرایطم را می‌فهمم، باز می‌روم حجره به این عشق که صنار، سه شاهی در بیاورم برای مدرسه‌ی نیکان وعلوی. خلاصه آقای علامه در این زمینه هم آینده‌نگری داشتند. ایشان روی نیت و بینش کسانی که از آنان امکانات می‌گرفتند هم، کار می‌کردند. ابتدا در اهمیت تعلیم و تربیت صحبت می‌کردند. سپس می‌گفتند: قصدتان را خالص کنید و بدانید کاری که کرده‌اید، خیلی ارزشمند است ولی اگر انتظار دارید در مدرسه توجه ویژه‌ای به بچه‌ی شما بشود، همین حالا بیایید آن پول بی‌ارزشتان را بگیرید و بروید. این‌ها سبب می‌شد که افراد ساخته بشوند، هر چند، گاهی مورد اعتراض بعضی از دوستان قرار می‌گرفتند که این بخش آخر را با این خشونت نگویید.
در مورد ابتکار وخلاقیت هم یک خاطره نقل کنم. حاج آقای لاشیء پدر خانم بنده می‌گفت: آقای علامه برای کمک به ساختمان مدرسه عده‌ای را دعوت کرده بودند. مدعوین تک تک که می‌آمدند، می‌رفتند در زیرزمین مدرسه که  ما در آن نماز می خواندیم تا آقای علامه مثلا ساعت 6 تشریف بیاورند پایین صحبت کنند. همه می‌‌‌آیند وساعت 6 می‌شود. می‌بینند آقای علامه نیامدند. می‌دانستند که ایشان اهل یک دقیقه خلف وعده نیستند. یکی از آن‌ها می‌آید بالا در دفترمدرسه خدمت آقای علامه می‌گوید: آقایان منتظرشما هستند. ایشان می‌‌‌فرمایند:بله می‌دانم ولی شرعا نمی‌توانم بیایم آن جا، به آقایان هم بگویید تشریف ببرند! این شخص می‌آید به بقیه می‌گوید:آقای علامه نمی‌آیند، گویا گله‌مند هستند. یکی دو نفر دیگر می‌آیند خدمت ایشان، می‌گویند: آقا! مادر خدمتتان هستیم، دوستان منتظرند. آقای علامه می‌گویند: بله، شنیدم؛ چون سقف آن زیرزمین هرلحظه احتمال می‌رود خراب بشود، شرعا نمی‌توانم آن جا بیایم. شما هم تشریف ببرید وفردا بیایید پرونده‌ی بچه‌هایتان رابگیرید و بروید. من این جا برای بچه‌ها احساس امنیت نمی‌کنم. آن دو نفر بر می‌گردند  پایین و با بقیه‌ی دوستان مطرح می‌کنند. آن‌ها می‌گویند: پیام را گرفتیم! و بدون این که آقای علامه تشریف بیاورند، مبالغی را می‌نویسند و می‌آورند خدمت ایشان ومسأله حل می‌شود.بینید ابتکار ونوآوری را!
آقای علامه هرچند با سختی و مرارت امکانات مالی  برای مدرسه فراهم می‌کردند، اما در خرج کردن مثل آب روان خرج می‌کردند واصلا ارج و ارزشی برای این پول به دست آمده قایل نبودند. برای مثال آقای تنها می‌گفت: یک روز پدرم 200 تومان که خرج دو سه ماه خانواده‌ی ما بود، به من داد تا به بانک بگذارم. آن را در راه از جیبم زدند. با ناراحتی آمدم مدرسه. همین که آقای علامه مرا دیدند، صدایم کردند و گفتند: چیه بابا جون! چرا ناراحتی؟ زدم زیر گریه و ماجرا را گفتم. ایشان غش‌غش خندیدند و گفتند: این که غصه ندارد. چه قدر در هفته پول تو جیبی می‌گیری؟ گفتم: 5 تومان. گفتند: 3 تومان برای خرج خودت بردار و 2 تومان آن را بده به من.بعد دست کردند 200 تومان به من دادند و گفتند: برو بخند و غصه نخور!
همه‌ی ما دیده بودیم که هر وقت پول از ایشان می‌خواستیم، دست می‌کردند در جیبشان و دسته‌ی اسکناس را می‌گذاشتند جلوی ما و رویشان را آن طرف می‌کردند یا با تلفن حرف می‌زدند ومی‌گفتند: هر چه قدر می‌خواهی خودت بردار آقا جون!
اما برای خودشان: دوستان پرده‌ها و خرسک‌های کف اتاق منزل ایشان را دیده‌اند. ما برای کشیدن شوفاژ در منزل ایشان چه مصیبت‌ها که نکشیدیم! ما در کلاس سوم و چهارم دبیرستان که بودیم، یک روز دیدیم به جای بخاری،پره‌هایی کنار دیوار نصب کرده‌اند که تا حال ندیده بودیم. دستمان را گذاشتیم روی آن، دیدیم داغ است. گفتند: این شوفاژ است و هوا را گرم می‌کند ولی آلودگی بخاری نفتی را ندارد. نزدیک 40 سال بعد دیدیم خانه‌ی آقای علامه هنوز با بخاری گازی که اکسیژن اتاق را خیلی مصرف می‌کند، گرم می‌شود. خواستیم  برای ایشان شوفاژ بکشیم. به ایشان گفتیم: آقا! ما برای کشیدن شوفاژ 3 روز وقت می‌خواهیم؛ از خانه می‌روید یا همین جا می‌مانید؟ گفتند: صبر کن پدر جان ببینم! گفتم: این بار حرف شما را گوش نمی‌کنیم! ما وقتی می‌آییم در این خانه، از خودمان خجالت می‌کشیم.
برای خودشان این جور خرج می‌کردند اما برای مدرسه و معلم‌ها آن جور که گفتم.
من کی‌ام عشق وچی‌ام عاشق و برتار وجود           گه حجازم من و گه شور و گهی شهنازم
گاهی برای جذب یک معلم، می‌رود آفتابه‌ی پدرش را آب می‌کند، گاهی می‌رود از چند نفر به سختی 60  تومان جمع می‌کند تا یک میز برای دفتر مدرسه بخرد و گاهی این پول  با سختی به دست آورده رابه راحتی در اختیار معلم یا شاگرد می‌گذارد و ... برای این که ما و شما بیاموزیم و بشویم.

سخنان آقای علی دوایی درباره‌ی استاد علامه در همایش آرامش‌جویی در مکتب تربیتی استاد

در این همایش که در هفتۀ بزرگداشت معلم در دبیرستان پیام هدایت برگزار شد، دکتر کاظم عاطف‌وحید، دانش‌آموختۀ دورۀ 9 مدرسۀ علوی دربارۀ شناخت و درمان وسواس به ایراد سخنرانی پرداختند. ماحصل سخنرانی ایشان مقاله‌ای شد که در دسترس علاقمندان قرار می‌گیرد.