چهره‌های مرتبط
علامه شعرانی
علامه میرزا ابوالحسن شعرانی (۱۳۲۰ تا ۱۳۹۳ق) استاد علوم اسلامی، تاریخ، فلسفه، نجوم، ریاضیات، ادبیات و برخی دیگر از علوم زمان خود بود. عالمانی چون میرزا هاشم آملی، جلال‌الدین همایی، سیدمحمدباقر حجتی، بهاءالدین خرمشاهی، سیدرضی شیرازی، حسن حسن‌زادۀ آملی و عبدالله جوادی آملی از شاگردان علامه شعرانی بوده‌اند. علامه علی‌اصغر کرباسچیان نیز در سال‌های طلبگی در محضر وی قانون ابن‌سینا (در علم طب) را آموخت.
آقا سیدرضا دربند
سیدرضا دربندی عالمی باحقیقت از اهالی دربند بود که پس از گذراندن دروس فقه و اصول در قم و شاگردی در محضر آیت‌الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی، به تهران بازگشت و در این شهر، از محضر مرحوم شیخ آقابزرگ ساوجی بهره‌های علمی و معنوی فراوان برد. او در تهران به تربیت فردبه‌فرد نوجوانان و جوانان مشغول شد و زندگی خود را وقف معاشرت با این قشر کرد، به‌طوری‌که تا آخر عمر، صدها جوان را از فساد و اعتیاد و زندگی بی‌معنا نجات داد و نسلی از افراد بااخلاق و دین‌دار را در تهران تربیت کرد. سبک تربیتی این استاد بزرگ که خود برآمده از سنتی ریشه‌دار در بین اقلیتی از روحانیون ایرانی بود، تأثیر فراوانی بر ایده‌های تربیتی علامه کرباسچیان داشته است. کرباسچیان شاید تنها شاگرد روحانی آقا رضا دربندی و البته، وصی او بود که تا آخرین لحظات عمر و در هنگام بیماری او نیز در کنارش بود.
حاج شیخ آقابزرگ ساوجی
فقیه و عالم ربانی، شیخ محمدحسن ساوجی (۱۲۷۲ تا ۱۳۵۷ق) معروف به شیخ آقابزرگ، متولد شهر ساوه و از چهره‌های علمی و اخلاقیِ برجسته در تهران به شمار می‌رفت. وی دوران تحصیل را در قم و نجف و با درک محضر بزرگانی چون میرزا حبیب‌الله رشتی و میرزا حسین خلیلی تهرانی گذراند و خود در علوم فقه، اصول، تفسیر، کلام، عرفان و فلسفه صاحب‌نظر گردید. حافظۀ قوی، ذکاوت علمی عالی و خصوصاً تقوا و معنویت فوق‌العادۀ این عالم ربانی زبانزد بود و بر شاگردانش نیز تأثیری عمیق می‌گذاشت. یکی از این شاگردان آقا میرزا علی‌اصغر کرباسچیان بود که در زمان تحصیل علوم دینی در تهران، به‌واسطۀ مرحوم سیدرضا دربندی با این استاد برجسته آشنا شد و از درس کلام وی (کتاب شوارق الالهام فی شرح تجرید الکلام، اثر فیاض لاهیجی) بهره‌ها گرفت. بهره‌مندی میرزا علی‌اصغر از محضر شیخ آقابزرگ باعث شد مسیر آینده‌اش، یعنی انسان‌سازی را با آمادگی بیشتری بپیماید.
آیت الله بروجردی
آیت‌الله سیدحسین طباطبایی بروجردی (۱۲۵۴ تا ۱۳۴۰) از علمای مبرز بروجرد بود که مراتب علمی‌اش در جهان تشیع شناخته‌شده بود. او پس از وفات آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی و مراجع ثلاث بعد از وی، مرجعیت عامۀ شیعه را بر عهده گرفت. تقوا، زهد و علمیت این عالم بزرگ از وی چهره‌ای نورانی، باابهت و ذی‌نفوذ در بین اقشار مختلف مردم ساخته بود. اقدامات خاص او نیز برای مراجع تقلید و زعمای بعدی شیعه الگو شد. از آن جمله می‌توان به ایجاد تحول در روش تحصیلات حوزوی، اقدامات نو برای تبلیغ اسلام در سراسر جهان ازجمله اروپا، اقدام موفق برای تقریب بین مذاهب اسلامی و به‌رسمیت‌شناختن مذهب جعفری توسط علمای الازهر مصر و ساختن مسجد اعظم و کتابخانۀ مسجد اعظم قم اشاره کرد. او همچنین شاگردان متعددی تربیت کرد که در میان آن‌ها نام شیخ علی‌اصغر کرباسچیان نیز به چشم می‌خورد. شوق شرکت در درس آیت‌الله بروجردی باعث شد کرباسچیان از تهران به قم بکوچد و یازده سال در محضر این عالم بزرگ تلمذ کند. او سپس رسالۀ توضیح‌المسائل آیت‌الله بروجردی، یعنی اولین رسالۀ ساده‌سازی‌شدۀ فارسی را تألیف کرد. گفتنی است رفتارها و گفتارهایی از آیت‌الله بروجردی شوق تعلیم‌وتربیت را بیش‌ازپیش در وجود علامه کرباسچیان برانگیخت و در کنار تمامی تأملات و آموخته‌های قبلی وی، او را وادار ساخت درحالی‌که خود در آستانۀ مرجعیت بود، دروس حوزوی را رها کند و برای تأسیس مدرسه به تهران بیاید.
علامه طباطبایی
آیت‌الله سیدمحمدحسین طباطبایی (۱۲۸۱ تا ۱۳۶۰) فقیه، فیلسوف و عارف معاصر ایرانی است که پس از طی دروس حوزوی در تبریز و نجف، از محضر آیت‌الله سیدعلی قاضی طباطبایی بهرۀ معنوی برد و سپس، با هدف پاسخ‌گویی به شبهات روز، منادی دروس فلسفۀ اسلامی در حوزۀ علمیۀ قم شد. وی را صاحب مکتب فلسفی نوصدرایی می‌دانند و در امتدادبخشی به سنت عرفانی مبتنی بر شریعت شیعی نیز نقش مؤثری برایش قائل‌اند. ارتباطات بین‌المللی علامه طباطبایی و شاگردانش باعث شد آثار وی نه‌تنها در ایران مورد استفاده قرار گیرد، بلکه تأثیر فراوانی در معرفی شیعه و مبانی اندیشۀ تشیع در جهان معاصر داشته باشد. زمانی که علامه طباطبایی از تبریز به قم مهاجرت کرد و تدریس فلسفه را آغاز نمود، کمتر کسی این روحانی ساده‌پوش و بی‌آلایش را می‌شناخت. از معدود افرادی که در آغاز حرکت علمی‌اش در قم او را دریافتند و از محضرش بهره بردند، شیخ علی‌اصغر کرباسچیان بود. هرچند حضور مستقیم این طلبۀ جوان در درس فلسفۀ استاد چندان به طول نینجامید، این حضور سبب معرفی شاگردان بااستعداد دیگری چون مرتضی مطهری به استاد شد. علامه کرباسچیان در دهه‌های بعد، ارتباط خود با استاد فلسفه‌اش را حفظ کرد و با همکاری وی کتاب‌های تعلیمات دینی جدید را نوشت. او همچنین یکی از مروجان تفسیر المیزان علامه طباطبایی در بین شاگردان خود بود.
شیخ جواد خندق آبادی
خندق‌آبادی متولد ۱۲۹۷ در تهران است. او در تهران از محضر استادانی چون سیدمهدی کشفی و میرزا ابوالحسن شعرانی بهره برد و سپس راهی قم شد. در آنجا در محضر علمایی چون حضرات آیات سیدحسین بروجردی، سیدحسین طباطبایی، سیدمحمدرضا گلپایگانی و سیدروح‌الله خمینی حاضر شد. سابقۀ آشنایی خندق‌آبادی با علامه کرباسچیان به روزگاری بازمی‌گردد که وی به کرباسچیان پیشنهاد کرد که چند ماهی در محضر آیت‌الله بروجردی حاضر شود، و درنهایت، این پیشنهاد به اقامت یازده‌سالۀ کرباسچیان در قم انجامید. در این سال‌ها خندق آبادی یار نزدیک و هم‌مباحثۀ علامه کرباسچیان بود. این هم‌نشینی تا پایان عمر خندق‌آبادی ادامه یافت. عوارضی که سال‌های پرفشار تحصیل و تدریس در قم جسم و جان خندق‌آبادی را می‌رنجاند نیز موجب جدایی این دو دوست قدیم نشد. خندق‌آبادی مدتی نیز با دعوت کرباسچیان در ده ونک به خطابه برای اهالی پرداخت. وی در سال ۱۳۶۳ دار فانی را وداع گفت و در قم به خاک سپرده شد.
شیخ هادی حِسامی طهرانی (مشهور به حاج‌مقدس)
حسامی در حدود سال ۱۲۸۱ در تهران زاده شد.او از منبریان مورداعتماد در میان بازاریان تهران بود و آنان وی را «حاج مقدس» می‌خواندند. علامه کرباسچیان طرح تأسیس مدرسه‌ای دینی را پیش از همه با وی در میان گذاشت. حسامی این طرح را بسیار پسندید و در ادامه، علامه کرباسچیان را در این مسیر یاری کرد. او در تنویر افکار مردم مذهبی تهران که همواره تصویری تاریک از مدارس جدید در ذهن داشتند، کوشش کرد. همچنین از اعتبار خود در میان بازاریان بهره برد تا آنان هزینه‌های ساخت این مدرسۀ جدید را تأمین و فرزندانشان را در آن ثبت‌نام کنند. حسامی در حدود سال ۱۳۳۶، اندکی پس از تأسیس مدرسه علوی، درگذشت و پیکرش در نجف آرام گرفت.
استاد رضا روزبه
روزبه در سال ۱۳۰۰ در زنجان به دنیا آمد و تحصیلات ابتدایی و متوسطه را همان‌جا به پایان رساند. او پیش از اتمام دورۀ دبیرستان، به تدریس مشغول شد و هم‌زمان، تحصیلات دینی و تحصیل علم فیزیک را نیز آغاز کرد. وی در سال ۱۳۳۰ برای ادامۀ تحصیل در رشتۀ فیزیک عازم تهران شد. در اواسط همین دهه، در سال ۱۳۳۴، دیدار تصادفی او با علامه علی‌اصغر کرباسچیان مسیر زندگی اش را تغییر داد. در این دیدار به‌پیشنهاد علامه کرباسچیان و با پذیرش و همراهی روزبه تصمیمی گرفته شد که یک سال بعد، در سال ۱۳۳۵، عملی شد: تأسیس مدرسۀ علوی. پس‌ازآن روزبه به‌عنوان نخستین مدیر علوی برگزیده شد و تا پایان عمر در این مدرسه فعالیت کرد. اندیشۀ تعلیم‌وتربیت حتی انگیزۀ تحصیل در مقطع دکتری را نیز از وی سلب کرد. او باوجود بیماری، در واپسین روزهای عمر نیز مدرسه و کارش را ترک نگفت. درنهایت، استاد رضا روزبه در سال ۱۳۵۲، پس از پنج سال تحمل رنج بیماری سرطان، چشم از جهان فروبست و در قم به خاک سپرده شد.
دکتر علی گلزاده غفوری.
گلزاده متولد ۱۳۰۲ در قزوین بود. او از سال ۱۳۱۸ تحصیلات دینی را آغاز کرد و سه سال بعد راهی قم شد. از استادان او می‌توان حضرات آیات سیدحسین بروجردی، سیداحمد خوانساری و سیدمحمدحسین طباطبایی را نام برد. او مدتی نیز در کیلانِ دماوند، به فعالیت‌های فرهنگی و آموزشی مشغول بود. پس‌ازآن به دعوت علامه علی‌اصغر کرباسچیان به مدرسۀ علوی پیوست و به تدریس در این مدرسه مشغول شد. وی را از پیشگامان تعلیم‌وتربیت در این مدرسه به شمار می‌آورند. گلزاده در ادامه به فرانسه کوچید تا در مقطع دکتریِ رشتۀ حقوق در دانشگاه سوربن تحصیل کند. او در سال ۱۳۵۱ موفق به اخذ مدرک دکتری از این دانشگاه شد. وی پس از انقلاب با رأی مردم تهران به عضویت مجلس خبرگان قانون اساسی درآمد و در دورۀ اول مجلس شورای اسلامی نیز نمایندۀ مردم این شهر بود. اما چندی بعد، به‌دلایلی از مناصب سیاسی کناره جست و تا پایان عمر در انزوا زیست. او در سال ۱۳۸۸ چشم از جهان فروبست.
شهید مرتضی مطهری
مطهری در سال ۱۲۹۸ در فریمان به دنیا آمد. پس از دوره‌ای تحصیل در مشهد، در هفده‌سالگی راهی قم شد و تا حدود سی‌ودوسالگی از محضر اساتیدی چون حضرات آیات سیدحسین بروجردی، سیدروح‌الله خمینی و سیدمحمدحسین طباطبایی بهره برد. مطهری در سال ۱۳۳۱ راهی تهران شد. زندگی او در تهران با تدریس در دانشکدۀ معقول و منقول (الهیات و معارف اسلامی) و سخنرانی در مجامع مختلف ازجمله مدرسۀ علوی همراه بود. مطهری بارها با دعوت علامه علی‌اصغر کرباسچیان در این مدرسه سخنرانی کرد. همچنین در دهۀ سی (سال‌های ۳۶، ۳۷ و ۳۸) با ابتکار کرباسچیان، دوره‌ای برای آموزش دروس جدید به طلاب در این مدرسه برگزار شد که مطهری از استادان آن بود. وی در کنار فعالیت‌های فرهنگی، از فعالیت های اجتماعی و سیاسی نیز برکنار نبود. سرانجام در سال ۱۳۵۸ به‌دست یکی از اعضای گروهک فرقان ترور شد و پیکرش در حرم حضرت معصومه(س) آرام گرفت.
علامه محمدتقی جعفری
جعفری زادۀ تبریز در ۱۳۰۴ است. او تحصیلات مقدماتی را در همان شهر طی کرد و بعدازآن به‌ترتیب به تهران، قم و نجف مهاجرت کرد تا اینکه در بیست‌وسه‌سالگی، به درجۀ اجتهاد رسید. او طی عمر هفتادوسه‌‌سالۀ خود سخنرانی‌های متعددی کرد و کتاب‌های پرشماری نگاشت. جعفری ازجمله روحانیون موردتأیید علامه علی‌اصغر کرباسچیان بود و به‌خواست همو بارها در مدرسۀ علوی سخنرانی کرد. همچنین حضور فارغ‌التحصیلان علوی در جلسات جعفری که پنج‌شنبه شب‌ها برگزار می‌شد چشمگیر بود. علامه کرباسچیان به آثار مکتوب جعفری نیز علاقه‌مند بود و در دوران کهن‌سالی که کمتر به کار مدرسه می‌پرداخت، شرح مثنوی و شرح نهج‌البلاغۀ او را مطالعه کرد. او در سال ۱۳۷۷، براثر سرطان ریه در گذشت و پیکرش در مشهد آرام گرفت.
علامه سید مرتضی عسکری
عسکری متولد سامرا در سال ۱۲۹۳ بود. او تحصیلات دینی خود را در همان شهر آغاز کرد و پس‌ازآن به قم رفت و در دروس حضرات آیات سیدشهاب‌الدین مرعشی نجفی، سیدروح‌الله خمینی و سیدمحمدکاظم شریعتمداری حاضر شد. یکی از مهم‌ترین ارکان اندیشۀ عسکری از سنین جوانی اندیشۀ تعلیم‌وتربیت و اصلاح اصول و متون آموزشی بود. ازاین‌رو در مسیر این دغدغه سفرهای متعددی کرد و رنج‌های فراوانی متحمل شد. او نیز چون علامه علی‌اصغر کرباسچیان بر این اندیشه‌ها جامۀ عمل پوشاند و مدارس و دانشگاه‌هایی در ایران و عراق تأسیس کرد. فعالیت‌های فرهنگی وی محدود به حوزه‌های آموزشی نبود، بلکه آثار متعددی در زمینه‌های مختلف ازجمله تاریخ اسلام نگاشت. عسکری پس از سالیان متمادی تلاش فرهنگی، در سال ۱۳۸۶ براثر عارضۀ کلیوی چشم از جهان فروبست و در حرم حضرت معصومه(س) مدفون شد.
آیت‌الله سیدمحمد ضیاءآبادی
وی در سال ۱۳۰۷ در قزوین زاده شد و تحصیلات دینی را از سیزده‌سالگی آغاز کرد. ضیاءآبادی پس از هشت سال به قم رفت و در دروس حضرات آیات سیدحسین بروجردی، سیدروح‌الله خمینی و سیدمحمدحسین طباطبایی حاضر شد. اقامت او در قم تا سال ۴۰ به طول انجامید و سپس راهی تهران شد. عمدۀ فعالیت او در تهران تدریس و سخنرانی بود. او از افراد موردتأیید علامه علی‌اصغر کرباسچیان بود. هرچند تلاش علامه برای حضور ضیاءآبادی در مدرسۀ علوی ناکام ماند، او همواره شاگردان خود را وامی‌داشت که در محضر ضیاءآبادی حاضر شوند و از سخنان و منش او بهره بگیرند. همچنین وی جزوات و مکتوبات سخنرانی‌های ضیاءآبادی را تکثیر می‌کرد و در اختیار معلمان می‌گذاشت. ضیاءآبادی در سال ۱۳۹۹ در تهران درگذشت و پیکرش در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) به خاک سپرده شد.
آیت‌الله محمدتقی شریعتمداری
شریعتمداری زادۀ ۱۳۱۳ بود. او از شاگردان برجستۀ مرتضی مطهری و از افراد موردتأیید علامه کرباسچیان به شمار می‌رفت. با پیشنهاد علامه، مدتی در مدرسۀ علوی به تدریس مباحث اعتقادی و کلامی پرداخت. همچنین علامه کرباسچیان شماری از فارغ‌التحصیلان علوی را برای یادگیری برخی دروس دینی به محضر او می‌فرستاد. در سال‌های بعد، شریعتمداری از فلسفه فاصله گرفت و بیشتر به فقه و کلام روی آورد. او در خرداد سال ۱۴۰۰ درگذشت و در مشهد مدفون شد.
